Toepassen AI bedreigt kwaliteit en autonomie Nederlands onderwijs

Volgens de voorstanders van kunstmatige intelligentie (AI) kan AI de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. De Nederlandse AI Coalitie (NLAIC) stelt in haar onderwijsmanifest (2022) dat er kansen zijn voor AI in het onderwijs bij:

• Gepersonaliseerd leren: onderwijs beter laten aansluiten bij de leerling, met zowel betere uitkomsten als een beter leerproces.
• Ondersteunen van de docent: voorzien van holistische en onderbouwde inzichten.
• Het vergroten van de effectiviteit van digitale leermiddelen.
• Het verbeteren van de manier van toetsen van kennis.
• Het verminderen van de werkdruk van docenten door toepassing AI ter ondersteuning van (administratieve) taken.

Daarnaast ruiken ook de Techreuzen als Microsoft en Google hun kansen. Microsoft wil net als o.a. Google al geruimere tijd de Nederlandse onderwijsmarkt veroveren, met zijn educatieve AI, zoals CoPilot voor docenten en ‘AI-versnellers’ voor leerlingen. Speerpunt in deze machtsconcentratie zijn  de ‘digitale onderwijsplatforms’, zoals Teams for Education van Microsoft en Google Workspace for Education.  Digitale onderwijsomgevingen als Blackboard, Natschool hebben zich al sinds de eeuwwisseling  getracht de scholen en het onderwijsproces aan zich te binden. De autonomie van scholen om zelf te bepalen hoe zij hun digitale leeromgeving inrichten kwam steeds verder onder druk te staan. Zo is er een digitale infrastructuur ontstaan die steeds meer wordt beheerst door Techreuzen als Microsoft en  Google. Met deze nieuwe digitale onderwijsplatforms zouden de scholen een ongekende ruimte krijgen voor een beter en vooral gepersonaliseerd onderwijs met een massa aan gepersonaliseerde educatieve AI-producten.

Echter, is het  verdienmodel van deze commerciële Techreuzen gebaseerd op ‘data-mining’ met als uiteindelijk doel het beïnvloeden van toekomstig consumentengedrag. Deze bedrijven  hebben er baat bij dat de digitale leerroutes van de individuele leerling niet meer worden uitgestippeld door de leraar maar door AI. Daarmee kan heel veel data over het  het wel en wee van leerlingen, gratis, legaal en digitaal door ze worden verzameld. En met die set aan data kan toekomstig consumentengedrag worden beïnvloed en voorspeld en te gelde gemaakt.

Met een dergelijke digitale machtsgreep dreigt het Nederlandse zich ongewild voor het karretje van deze ‘data-miners’ te laten spannen en hun autonomie te verliezen.

Bronnen:

NLAIC: Manifest: Samen werk maken van waardevolle toepassing van AI in het Nederlandse onderwijs, 2022.

NRC: ‘Terwijl AI oprukt in het onderwijs, moeten scholen het hoofd koel houden’; door Niels Kerssens is universitair docent Digitale Samenleving aan de Universiteit Utrecht en Remco Pijpers is adviseur ethiek en digitale geletterdheid bij Kennisnet, 7 maart 2024.