Waar we op dit forum over praten, zijn de symptomen van een vergevorderde ziekte die is doorgedrongen in de wereldeconomie en langzamerhand ook in ons onderwijssysteem begint binnen te dringen: het Angelsaksische model.
In twee artikelen in NRC/Handelsblad van dit weekend ‘Kom in verzet tegen de roofridders’ en ‘De naam van het virus is aandeelhouderswaarde’ bespreken de auteurs Menno Tamminga en Arjen van Witteloostuijn de ‘nieuwe’ kapitalisten met hun overnamestrategieën en de kloof tussen de burger en de managers.
We hoeven de woorden werknemers en bedrijven maar in te wisselen voor docenten en onderwijs en we herkennen veel van de problemen die ook op dit forum aan de orde komen:
het topmanagement in een ivoren toren, vervreemding van de werkvloer, de ‘anorexia-strategie’ door bezuinigingen op alles, inclusief personeelskosten, het menselijk kapitaal als kostenpost, personeel dat zich niet serieus genomen voelt, kortom, de moderne werknemer als speelbal van hogere (financiële) belangen.
Geen wonder dat er op de werkvloer cynisme overheerst, want de moderne werknemer is die bemoeizuchtige verbetermanager meer dan zat.
De overlegeconomie, het Rijnlandse model, waarmee we zijn opgegroeid en waarbij alle partijen gezamenlijk aan tafel zaten, staat ook in het onderwijs op het punt ingewisseld te worden voor het Angelsaksische model, waarbij zoveel mogelijk winst gemaakt moet worden uit naam van de investeerder.
Daarbij is de werknemer zijn leven niet meer zeker.
Het doemscenario dreigt, dat strak ook onze scholen opgekocht gaan worden door andere partijen en misschien wel buitenlandse investeerders, onder het mom van moderne bedrijfsvoering en efficiëntie.
De docenten lopen dan met een petje op, de leerlingen in een T-shirt en de leerstof wordt als fastfood aan de kinderen aangeboden.
Reacties zijn gesloten.
Ik geloof dat die vrees
Ik geloof dat die vrees onterecht zou zijn als er echt een vrije markt voor gesubsidieeerd onderwijs zou ontstaan. Veel investeringskosten in een nieuwe school zijn niet per se noodzakelijk. Met een schoolbord en een krijtje kom je ver. Als iedereen een school(tje) mag beginnenen dat gesubsidieerd wordt op grond van haar onderwijsresultaten en een derde partij (landelijke eindexamens) controleert die dan kunnen de ouders de beste opleiding (voor hun kind) uitzoeken. Het probleem is dat de overheid het proces zelf wil bewaken
Onderwijs en vrije markt
Het gevaar van buitenlandse investeerders zie ik ook niet, en inderdaad: wás er maar een vrije markt, dan zouden we beter af zijn dan onder de huidige afwezigheid van de staat én markt. Maar wat mij betreft liever gewoon het beproefde model zoals we het hadden.
Ik zie wel een ander Angelsaksisch gevaar: een steeds sterkere tweedeling in het onderwijs. Door de onderbetaling van docenten en slechte arbeidsomstandigheden vluchten ze naar scholen waar het beter is: gymnasia, “witte” scholen, en particuliere scholen. De rest van de scholen (leerlingen) moet het doen met de minst capabele docenten. Alleen als je behoorlijk slim bent, of je ouders geld hebben, kun je dan nog op goed onderwijs rekenen, en anders niet.
Overigens was er op ZDF pas een programma over het Duitse middelbare onderwijs, waarin ook de particuliere scholen sterk in opkomst zijn, omdat openbare scholen het steeds vaker niet meer goed kunnen bolwerken. Er werd ook verwezen naar Nederland, waar een vrije onderwijsmarkt zou zijn en driekwart van de scholen particulier zou zijn (zo had ik dat laatste nog niet bekeken, maar zo kun je het in zekere zin ook zien) en waar het allemaal veel beter zou zijn. Over dat laatste was ik stomverbaasd: geen woord over de schaalvergroting, schoolmonopolies, HNL en de groeiende docententekorten. Heb ze meteen gemaild dat wij ook diep in de problemen zitten en waarom ze ons huidige systeem vooral niet als voorbeeld moeten gaan nemen.
re Onderwijs en vrije markt
De laatste alinea van Em70 deed me denken aan 2002 toen ik me in de Duitse discussie over de tegenvallende PISA-uitkomsten mengde. M’n reactie staat op m’n weblog: [Hier]
Willem Smit
Zou zijn of is, Seger?
Let op de symptomen:
– scheiding management en werkvloer,
– vervanging van docenten door goedkopere arbeidskrachten,
– onderwijs als product (output-financiering),
– weg met de menselijke maat,
– ROC-mastodonten,
– afstemming van het onderwijs op de wensen van het bedrijfsleven=invloed van het bedrijfsleven.
Nog even of er staat een Volvo in de hal, of lopen we met petjes op van onze sponsors.
Er zijn nu al tekenen aan de wand, voor je het weet is het zover.
Het is geen kwestie van gevoel, er zijn duidelijke signalen!
Kijk nu al naar de Fontys Hogescholen, de Avans Hogeschool, de Netwerkschool van Hettema en Lenssen enz.
Beste Em70
Een commentaar in twee delen vanwege de lengte:
Het gevaar van buitenlandse investeerders komt niet eerst.
De machtsverhouding in het onderwijs is zo snel veranderd, dat wij docenten met stomheid zijn geslagen.
De overlegeconomie, het Rijnlandse model, is Hollands glorie, bejubeld als het poldermodel.
Iedereen zit bij elkaar aan tafel om tot een voor iedereen aanvaardbare oplossing te komen.
Dat is in het bedrijfsleven al lang verleden tijd (topinkomens versus ontslagen)
Denk aan het ING (topinkomens) van vorige week en het TNT-post verhaal van deze week (werknemers moeten halveren in salaris, omdat ze bij de concurrentie ook zo weinig verdienen, dus ontslagen).
Dit is in het onderwijs ook aan het gebeuren.
Wij knabbelen op dit forum aan de symptomen, aan de details. Maar die details hebben een grotere context en dat is de introductie van het grote gevaar: het Angelssaksische model.
Dat model is gebaseerd op een stokoude filosofie, die teruggaat tot het gedachtegoed van vermaarde economen als Adam Smith, Friedrich van Hayek en (let op) Milton Friedman.
Beste Em70
(vervolg)
De wortel van de kloof tussen werknemer en management dateert uit de tijd van Margareth Thatcher en Ronald Reagan. De markt werd toen heilig verklaard. Privatiseringen en liberaliseringen zijn sindsdien schering en inslag.
Na dertig jaar (altijd na ongeveer dertig jaar) dringt dit door tot in ons onderwijs.
Wij kunnen ons wel bezig houden met gemopper en gejammer over de symptomen, maar de symptomen zijn de uitkomst van een ware strategie.
Als je die niet kent, weet je ook niet uit welke hoek de wind waait en waar en hoe dat bestreden moet worden.
Wat denk je waarom de managers in het onderwijs onze taal niet begrijpen of boos weglopen, als zij weerwoord krijgen, zoals in het verhaal van Jeronimoon?
Omdat zij geleerd hebben in MBA-termen te communiceren.
Wat dat inhoudt?
Zo min mogelijk vakkennis, want door vakkennis word je gehinderd om je doel te bereiken.
En óók: Je moet je werknemer het gevoel geven dat hij niets waard is, dat versterkt je macht.
Dat is ook de insteek van het competentiegerichte onderwijs: weinig vakkennis = multi-inzetbaar
Angelsaksisch gevaar
Inmiddels heb ik de twee artikelen uit het NRC ook gelezen. Mede in reactie op jouw verhaal nog even de volgende punten:
– De constatering van de opkomst van het Angelsaksische model ten koste van het Rijnlandse model is niet nieuw; lees bijvoorbeeld het hoofdstuk “Over vervreemding van de Rijnlandse werkcultuur & vergeten schoonheid” in het boek “Beroepszeer, waarom Nederland niet goed werkt”;
– Dat ook in het onderwijs gelijksoortige ellende zijn intrede aan het doen is en dat dat een ramp en een schande is, ben ik met je eens. Ik heb er zelf ook al twee keer de prijs voor betaald in de vorm van “contractbeëindiging”. Ik ben compleet ongeschikt voor het kortzichtige, vervreemdende, top-down managementmodel en weiger hier ook aan mee te werken;
– In één van beide NRC-artikelen staat ook dat het erop lijkt dat de wal het schip al aan het keren is. Kijk naar de opkomst van BON, maar ook van clubs als beroepseer.nl en politieke partijen als de SP en de ChristenUnie. En zelfs naar hoe de PVV over onderwijs denkt: niet mals wat ze daarover op hun site (www.pvv.nl) melden; prachtig materiaal om de Angelsaksische VVD mee om de oren te slaan en des te interessanter omdat Rita Verdonk daar onderwijswoordvoerster is en Mark Rutte, met zijn handen nog vuil van het onderwijsbeleid, partijleider;
– Marktwerking in het onderwijs, zoals die door Seger Weehuizen wel eens aangeprezen is, zou minder erg zijn dan de onderwijsdictatuur waar we nu in zitten. Het oprichten van een concurrerende school is op dit moment bijna niet mogelijk; er ís dus helemaal geen vrije onderwijsmarkt waarin het Angelsaksische model tekeer kan gaan. Het onderwijs valt buiten élke tucht, en dát lijkt me de hoofdoorzaak van veel problemen. Zelf ben ik overigens geen voorstander van marktwerking in het onderwijs, maar Seger ziet dit vooral als oplossing om de onderwijsmolochen snel te kunnen wegconcurreren zonder dat langdurige stelselwijzigingen nodig zijn.
Analysebegrippen
De begrippen Angelsaksisch en Rijnlands Model, stakeholders- en shareholdersmodel hanteer ik al jaren in mijn maatschappijleermethoden. De huidige methode Poema, Vrije Universiteit Uitgeverij Amsterdam 1999 en de nieuwe methode, Civitas, Garant Antwerpen 2007 maken de leerlingen daar vertrouwd mee. Jullie zien het, maatschappijleer is een onmisbaar vak.
Wanneer je….Em70,
…de problemen in het onderwijs aan bovenstaande relateert, worden een heleboel zaken een stuk duidelijker én begrijpen we beter op welk niveau het gevecht zich afspeelt en welke wapens er nodig zijn om dat gevecht aan te gaan.
Hoewel een discussie over wél of géén huiswerk ook nodig is, is het een bagatel ten opzichte het echte gevaar dat op de loer ligt.
We begrijpen dan ook beter waar de arrogantie van de managers vandaan komt en waarom we hen met man en macht moeten bestrijden.
Oók de internationalisering is geen ding op zich, het zijn allemaal dingen die samenhangen.
BON is van het Rijnlandse model en dat is niét in de mode op dit moment.
Denk ook aan de OESO
op de ‘achtergrond’.
Em70,
Het tweede artikel eindigt inderdaad met een glimpje optimisme over de wal en het schip.
De grimmige werkelijkheid van dit moment spreekt hem echter tegen.
En dan loopt het onderwijs nog dertig jaar achter ook:)
PVV?
Ik heb de PVV-site bezocht, maar kan echt niet zien dat de PVV zo’n heldere visie heeft op het onderwijs waarin de partij verbanden legt met ontwikkelingen die ook op sociaal-economisch terrein bezig zijn. Ik verwacht juist niet van de partij van Wilders dat ze daar een helder zicht op heeft. De bezoekjes die hij heeft gebracht aan neo-conservatieve denktanks in de VS doen juist vermoeden dat hij geen kritische distantie aanneemt tav het Angelsaksische Model. Hij zal daar integendeel ideologisch juist op aansluiten. Ik zou eerder verwachten dat links-liberale VVD-ers en D66 door hebben waar het probleem zit.
Nu NRC Handelsblad zelf het slachtoffer is geworden van roofridders, wordt die krant wakker en probeert ze links-liberalen duidelijk te maken dat er een wezenlijke bedreiging van onze welvaartstaat opdoemt.
Philippens,
Marijnissen heeft het in ieder geval wél door, gezien zijn interview in NRC/Handelsblad van afgelopen zaterdag.
Géén marktwerking in het openbaar vervoer, in de zorg en in het onderwijs.
Afkeer van het shareholderskapitalisme, met alleen maar aandacht voor snel cashen en geen aandacht voor de lange termijn.
Hij heeft zijn buik vol van de miljoenensalarissen aan de top en de verwaarlozing van het onderwijs en de bezuinigingen in de zorg.
De positieve effecten van de marktwerking en globalisering is er altijd alleen maar voor de top, de negatieve kanten altijd voor de werknemers.
En Marijnissen als premier? Ik zou alles op onderwijs zetten:)
Hoe de PVV over het onderwijs denkt
Philippens, wellicht heb je gelijk dat een goede diepte-analyse van de PVV ontbreekt, en zelf heb ik ook niets met die partij, maar hier wat losse standpunten op hun website:
“Het onderwijs mag niet in dienst staan van ambtenarij en regelzucht, van het onderwijzend personeel, van de ouders, van het bedrijfsleven … ”
“Het onderwijs in Nederland is de afgelopen decennia grondig verziekt.
Daardoor is ernstige schade toegebracht aan de ontplooingsmogelijkheden van een hele generatie.”
“Het kennisniveau van leerlingen en van nieuwe docenten is bedroevend laag. De leraren worden in hun werk beknot en belemmerd door (…) het gebrek aan elan waarmee Den Haag het onderwijs tegemoet treedt. Erkenning van en respect voor de mensen die in het onderwijs werken, is hollend achteruit gegaan. De status en de aantrekkelijkheid van het beroep van leraar is door de overheid ondergraven op een weergaloze manier.”
“Bevrijd de jeugd van onderwijsvormen als het VMBO waar ze niets aan hebben en waar ze gillend weglopen.”
“drie oplossingen voor het lerarentekort:
1. Meer carrièreperspectief voor leraren [Em70: ben ik overigens geen docent voor geworden].
2. Geld vrij uit de bestrijding van de onderwijsbureaucratie opnieuw inzetten in de sector.
3. Het doorbreken van het gelijkheidsprincipe in het beloningssysteem van leraren.”
Het is een selectie en ik ben het niet met álles eens, maar ik zou willen dat het CDA er zo over dacht! Waar het mij om gaat is dat, ongeacht hoe je verder ook over de PVV denkt, ook deze partij een rol kan spelen bij:
1. Het op de agenda zetten en houden van beter onderwijs;
2. Het kritisch volgen van wat de huidige regering wel en niet van plan is;
3. Het op scherp zetten van het onderwijsstandpunt van de VVD, die nog altijd veel groter en invloedrijker is dan de PVV. Een beetje zoals de SP ook de PvdA weer bij de les probeert te krijgen. Nu ook nog graag een partij die dat ook bij het CDA zou kunnen doen…
Goed verhaal van Wilders
Dus het 2e deel van je eerste zin is even niet relevant, had je dus wel weg kunnen laten, Em70.
marktongelijkheid
EM70 geeft mijn opvattingen goed weer. Het liefst zou ik met aanpassingen willen teruggaan naar de situatie van voor de Mammoetwet en voor de HOS. Als aanvulling Ontslagmogelijkheid voor dysfunctionerende docenten, salarisvermindering bij overbevoegd lesgeven en naast salarisindexatie ook conjunctuurindexatie. Een goede ontslagbescherming omdat onderwijservaring zich buiten het onderwijs moeilijk verzilveren laat mag ook zijn negatieve kant hebben.
Voor veel diploma’s uit het secundair onderwijs bestaat de variant van het staatsexamen. Waarom is onderwijs via de erkende scholen gratis te verkrijgen en waarom moet ik het in mijn beurs voelen wanneer in mijn kind laat opleiden voor het staatsexamen? De politici zouden dat moeten uitleggen.
De onderwijsorganisaties proberen dat te voorkomen door de nadruk van het onderwijs op moeilijk centraal-schriftelijk te toetsen vaardigheden te leggen zoals presentatie en leren samenwerken. Maar zo lang je met een staatsexamen even geschikt voor het vervolgonderwijs bevonden wordt als met een school-eindexamen is het systeem van enerzijds gratis onderwijs via de scholen of anderzijds zelf opdraaien voor de onderwijskosten onrechtvaardig.
Als de onderwijsmarkt helemaal vrij wordt is er geen reden om de opmars van het Angelsaksische model (saxion-hogeschool?) te vrezen.
Er is geen vrij onderwijs als sommige scholen subsidie krijgen wegens historisch verworven rechten en goede nieuwkomers niet.
Het Angelsaksische model als zwaard van Damocles boven het Onder
verregaand mee eens ;
maarten sev
multinationals op onderwijsgebied
Er zijn scholen voor Hoger Beroepsonderwijs die nauwe banden met minder bekende Engelse universiteiten onderhouden om zo het promotierecht in de wetenschap voor hun studenten te verkrijgen. het internationale karakter van het Angelsaksische model wordt hier al zichtbaar.