Bij alle onderwijsvernieuwingen sinds pakweg de Mammoetwet is één aspect van het ‘onderwijsleerproces’ een stille dood gestorven. Dat is de pedagogische relatie. Geredeneerd vanuit de gelijkheidsideologie die als een epidemie bezit nam van het Nederland van de halfintellectuelen, een begrijpelijke reactie. Opvoeden veronderstelt namelijk een machtsongelijkheid die men in toenemende mate als pijnlijk en ongewenst is gaan ervaren.
Cultuurfilosofisch lukt het me vrij aardig om daar in ronkende bewoordingen mijn afschuw over uit te spreken, maar als moeder van drie pubers ervaar ik dag in, dag uit, hoe moeilijk het is om je ouderlijk gezag te handhaven in een cultuur die steeds vraagt om legitimering. Legitimering op basis van het gelijkheidsbeginsel, welteverstaan.
Laatst, na zo’n stevige woordenwisseling met mijn kinderen nam uiteindelijk iedereen genoegen met de uitspraak: ‘wij zijn de ouders, jullie zijn de kinderen. Jullie zijn niet aan ons gelijk.’ Achteraf weet ik, dat ik daarmee op existentieel niveau mijn betrouwbaarheid als ouder heb laten zien, maar op het moment zelf voelde het even alsof ik iets onfatsoenlijks zei.
Als lerares en pedagoog op een opvangproject voor voortijdige schoolverlaters (observatie-diagnose-lesgeven en leskrijgen-terugplaatsen) weet ik mij gesteund door een hecht team dat discipline, regels en orde tot een soort hogere macht heeft verheven waaraan ik kan refereren als een leerling in verzet komt.’Dat zijn nou eenmaal onze regels. Als je bij ons wilt horen, heb je je aan die regels te houden.’ Impliciet zeg je daarmee: ‘Als je er moeite voor moet doen, dan is het ook de moeite waard, en dan doe jij er als kind ook toe.’ De samenleving in het klein.
Wat zou het een opluchting zijn als de samenleving in het groot existentiële zaken als ‘ouderschap’ en ‘leraarschap’ weer in hun waarde kon herstellen. Zonder legitimering. Gewoon omdat het zo is.
Trudi Rijks
herstel de pedagogische relatie
Ik ben het volkomen eens met Trudi Rijks en het wordt tijd dat wij allen ons weer gaan opstellen zoals in het artikel geschetst.
Zeker weten. Maar denk niet
Zeker weten. Maar denk niet dat dat gemakkelijk is.Je moet als ouder(ik heb er 5 mogen grootbrengen) en als leraar heel wat incasseren van jouw kinderen/leerlingen. Wat dat betreft kom je er als gelijkwaardige begeleider een stuk rustiger vanaf.Geen conflicten, geen ontbeerde nachtrusten. Maar ook niet het geluk te mogen ervaren, dat je kind/ leerling je wel ziet zitten, omdat hij merkt, dat je om hem geeft.
Wie een toren wil bouwen, moet eerst de kosten berekenen.En als je dan niet genoeg middelen hebt, of wilt besteden, dan moet je niet met bouwen beginnen.Concreet: als je niet tegen de “moeite”van het ouderschap/ leraarschap wilt kunnen, moet je er niet aan beginnen. Het wordt een bouwvallige toren: het kind wordt de dupe van een opvoeder, die hem niet serieus neemt. Dan ontbreekt die goeie pedagogische grondhouding, die ik gewoon liefde noem.
Zeker weten…
.. het is ook niet gemakkelijk.
Maar heeft iemand ons dan gezegd dat het gemakkelijk zou zijn? Of zelfs ‘leuk’ (op elk moment…)??
Misschien is dit het grote misverstand rond opvoeding en onderwijs.
machtsongelijkheid
Beste Trudi,
natuurlijk ben ik het met je eens als je schrijft dat je er als kind toe doet doet als je duidelijke grenzen stelt. Zoals gezegd neem je daar het kind serieus mee.
Ongelijkheid leidt echter vaak tot machtsongelijkheid en tot machtsmisbruik.
Een goeie pedagogische grondhouding is hierbij vereist. Anders kan jouw fantastische eyeopener al gauw misbruikt kunnen worden door de rechtse lieden uit deze samenleving die lastige jongeren op willen sluiten in kampen en discipline als oplossing zien.
groeten van je studiegenoot,
Leen Baars
Laten we ons bezighouden met
Laten we ons bezighouden met de inhoud en niet met of iets links
of rechts is, want op die toer is er dan heel wat te vertellen wat er met het onderwijs de laatste decennia is gebeurt o.l.v. links.
Waarom zouden tuchtscholen onzin zijn en rechts zijn (ik ben overigens links noch rechts.Het gaat niet om lastige jongeren maar om voor de scholen onhandelbare.
Pedagogische relatie
In het pleidooi van mevrouw Rijks begrijp ik dat het herstel van de pedagogische relatie betekentt: machtsongelijkheid, gehoorzaamheid aan regels,orde en regelmaat (“als je bij ons wilt horen..”), en een beroep op ‘gewoon omdat het zo is’, en het vermijden van legitimering. De opvoeder is de baas, en luisteren moet, gewoon omdat hij of zij de baas is.
Ook al zijn de bovengenoemde elementen soms nodig, in meer of mindere mate, het herstel van de pedagogische relatie wordt hier eendimensioneel benaderd als herstel van een gezagsverhouding.
is dat de oplossing van het probleem, en van welk probleem eigenlijk?
Vriendelijke groet,
O. Brugman.
herstel de pedagogische relatie
Geachte heer Brugman.
Het probleem was ook weer: “beter onderwijs nederland,” zie URL.
Het is helemaal niet mijn bedoeling de pedagogische relatie eendimensionaal te benaderen, integendeel. De pedagogische relatie is naar zijn aard zeer complex en rijk. Voor een gedegen beschrijving wil ik verwijzen naar het standaardwerk van M.J. Langeveld, ‘beknopte theoretische pedagogiek’,Wolters-Noordhoff 1971.
Als voorbeeld geef ik een klein citaat: “Want echte gehoorzaamheid is naleving van een zelf erkend gezag, ook al wordt niet iedere gezagshandeling of haar beweegredenen begrepen.” Hst II, Par 12.
De rest van het hoofdstuk is overigens ook zeer de moeite waard.
Waar het mij om gaat is, dat het onderwijsbeleid in Nederland decennialang is gedomineerd door onderwijskundigen met een bepaald kybernetisch denkmodel dat hevig tot de verbeelding spreekt van onderwijsambtenaren, omdat het de illusie van bestuurbaarheid verschaft. Daarmee wordt de realiteit van het onderwijsleerproces geweld aan gedaan: de pedagogische relatie wordt over het hoofd gezien alsook de diverse groepsprocessen die nu eenmaal optreden wanneer men grote aantallen jonge mensen verplicht ophokt onder een verdwaasd gezag. Ook naar groepsprocessen is zeer veel wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar ik heb de indruk dat het voor beleidsmakers te ingewikkeld wordt als men met twee of drie dimensies rekening moet houden; dimensies die op een bepaald niveau ook nog eens met elkaar gaan interacteren.
Vriendelijke groet,
Trudi Rijks
Imelman
Wie een prachtig hoofdstuk over het stukgelopen huwelijk van HNL en de triadische pedagogiek en relaties heeft geschreven is Jan Dirk Imelman.
Lees en herlees: De overheid als bovenmeester. P. vd. Ploeg (red.); Intro, Baarn, 1999, ISBN 90-5574-227-9, hoofdstuk 4.
Ik schreef ooit een recensie die ik op m’n blog zal plaatsen onder Recensie van De overheid als bovenmeester.
willem smit
De woorden discipline,
De woorden discipline, regels en orde zijn m.i. niet de “sleutels”. Duidelijkheid wel. Die kun je o.a. krijgen door discipline, regels en orde. Laat het echter geen keurslijf zijn die zegt dat een “goede docent” “orde kan houden” (lees: de klas doodstil weet te houden). Ik neem aan dat een situatie waarbij docenten motiveren en leerlingen middels een fluwelen handschoen laten doen wat ze moeten doen, nóg wenselijker is.
Ik lees de voortdurende
Ik lees de voortdurende discussie over het nieuwe onderwijs met veel voldoening en vertrouwen.
Als er iemand is die kan uitleggen wat HET NIEUWE LEREN is dan wil ik die persoon graag een keer ontmoeten.
Ik ben van mening dat het nieuwe leren niet bestaat net zo goed als het oude of traditionele leren niet bestaat. Iedere school geeft binnen zijn eigen context zijn onderwijs. Inmiddels zijn we zover dat iedereen in Nederland zich een oordeel wil vormen over “het nieuwe leren” en we eigenlijk niet stilstaan bij wat nou dat “nieuwe” is. En ons zeker niet afvragen of het wel allemaal zo nieuw is
Ik denk dat veranderingen draaien om vooruitgang. In een onderwijsproces constateren professionals dat een methode of manier van werken niet meer leidt tot het gewenste resultaat en dat er verandereingen nodig zijn. Hierbij moeten we niet de fout maken om het kind met het badwater weg te gooien, het is nooit het hele systeem dat niet voldoet maar er zijn een aantal facetten die nodig aan vervanging toe zijn. Bij vernieuwing moeten we ons dan ook focussen op deze facetten en behouden wat goed is.
Daardoor heen proef ik de frustratie van verschillende groepen die bang zijn hun betekenis te verliezen binnen de school. Een goede docent wordt nooit overbodige en kan nog steeds zij kennis overdragen aan een leerling. Hier komt alleen de nuance bij dat de docent zich moet realiseren dat niet iedere leerling op hetzelfde verhaal zit te wachten en op dezelfde manier komt tot het leerdoel. Ouders verliezen niet hun betekenis als ze meer keuze mogelijkjhden bij kinderen neerleggen.
Laten we niet moeilijker doen dan nodig is en uitgaan van onze kwaliteiten. Als schoolleider is het een kunst om mensen tot hun recht te laten komen binnen de schoolorganisatie. Hiervoor is het essentieel dat mensen mogen verschillen en hun eigen kwaliteiten kennen. Zet mensen in op deze kwaliteiten en laat docenten elkaar aanvullen.
Hier zit ook voor ouders een verandering. Als ouder zien we het liefst dat leerlingen alles vlekkeloos doorlopen en met een gemiddelde score de eindstreep halen. Hier zal de ouder een stukje vrijheid moeten geven aan het kind en het begeleiden in de weg die het gaat lopen. Je geeft niets weg maar je gaat je anders opstellen naar het kind.
Er wordt vaak geroepen dat kinderen het allemaal niet kunnen en het maar moeten doen op manier die wij aanbieden,ik denk dat de vraag meer over onszelf moet gaan, kunnen wij het wel met onze leerlingen, durven wij een de verantwoordelijkheid te delen met kinderen en af en toe toe te geven dat het ook op een anadere manier kan. Als we nu eens net zo critisch naar ons zelf gaan kijken als naar onze leerlingen dan komen we een heel eind.
Niet met z’n allen storten in een eindeloze discussie maar met professionals aan het werk gaan binnen je eigen school. Neem als docneten de veel gevraagde verantwoordelijkeid, maar leg ook verantwoording af. Ouders betrekken en een relatie aanknopen met leerlingen,als ik dit schrijf heb ik al weer zin in mijn volgende les.
Arjan Baak
sectorleider VMBO Bogerman Sneek
bekende geluiden
Zonder afbreuk te willen doen aan de oprechtheid van het geschrevene, gaat Baak volkomen voorbij aan het feit dat middelbare scholen niet of nauwelijks nog voldoen aan hun voorbereidende taak richting vervolgonderwijs. Sinds de invoering van de Tweede Fase, Basisvorming en de daarbij behorende voorkeursdidaktiek (studiehuis pur sang) is die trend versterkt. Dus waarom die afdaling vervolgen in plaats van in de remmen te knijpen en een ruk aan het stuur te geven? Net als ‘het nieuwe leren’ bestaat ook het eenduidige ‘studiehuis’ niet. Waarom bestaat er dan blijkbaar onder leraren zo’n massaal ongenoegen over het pad dat de politiek voorschrijft en dat door schoolleidingen en – besturen zo blind gevolgd wordt? Komt dat omdat nog niet alle leraren over de juiste competenties beschikken? Ik wil niet geloven dat het competentiedenken een verkapte bezuiniging is, maar ik twijfel soms wel.
U schetst een beeld van leraren (dat is een beter woord dan het postmoderne ‘professionals’) als mensen die gefrustreerd zijn, bang zijn hun plek kwijt te raken niet kritisch naar zichzelf kijken etc. Als schoolleider doet u geen recht aan de zelfredzaamheid en vakbekwaamheid van uw leraren. Geef de didaktiek terug aan de mensen bij wie die thuishoort: de leraren.
Ik heb het sterke vermoeden dat dan een fiks deel van het probleem opgelost gaat worden. Het zijn schoolleidingen die vragen om vakoverstijgende zaken, projectmatigwerken en coaches in een school. Een fatsoenlijke onderbouwing van die drift is mij overigens nooit ter ore gekomen. Leraren willen jonge mensen opleiden tot jonge, verantwoorde burgers die met een diploma een stap verder komen. De onderwijspraktijk is in dat opzicht al decennia (eeuwen?) onveranderd. Een eenvoudige vraag: waarom hebben, als het echt zo verschrikkelijk was in het verleden, de mensen die daar dan het meest last van zouden moeten hebben, niet massaal om het Studiehuis geschreeuwd?
De pedagogische relatie
Een herkenbaar verhaal van Trudi. Het vergt moed om als ouder en als leerkracht gewoon je verantwoordelijkheid te nemen en grenzen te stellen. Toch is dat het waarvoor we aangesteld zijn.
Ik ben erg benieuw bij welk opvangproject voor voortijdig schoolverlaters je werkt. Ik werk op een MBO met de lage niveaus en ik wil werken in een (liefdevolle) pedagogische relatie. Mijn leerlingen schreeuwen om duidelijkheid. Door de nieuwe ontwikkelingen (nieuw leren…) op school zullen er veel structuren vervallen. Ik zie er als een berg tegenop. Het is niet goed voor de leerlingen en ook niet goed voor mij. Met zo’n moeilijke doelgroep kun je je zonder structuur (en een goed samenwerkend en consequent team) niet handhaven.
Waar is nog een instelling te vinden die de jongeren die structuur kan bieden? Ik solliciteer direct!
Herstel van geestelijke waarden – ook in het onderwijs
Het was de innerlijke boodschap van de “Flower Power” generatie: verzet je tegen alle vormen van autoriteit, en verwerp taditionele gezinswaarden alsmede religie. Deze boodschap was al of niet ondersteund door de toenmalige KGB, die uit was op het ineenstorten van de westerse samenleving van toen?
Als dit niet duidelijk wordt uitgelegd en gereinterpreteerd op scholen van nu, kunnen we geen ommekeer verwachten.
Ikzelf kwam tot zo`n realisering na een geestelijke soort “wedergeboorte”
Wedergeboorte, jaja
[bericht verwijderd: onnodig op de man gespeeld :: Ralph]