Sinds ik een week geleden op de site van NRC Handelsblad het categorale gymnasium weer eens aangeduid zag als het allerbeste schooltype waar je je kind heen kunt sturen, voel ik me toch genoodzaakt wat kanttekeningen te plaatsen. Als oud-leraar op twee categorale gymnasia en op twee scholengemeenschappen meen ik enig recht van spreken te hebben.
Als categorale gymnasia inderdaad kwalitatief zo goed zijn, moet dat aan het eind van die opleiding blijken: bij het centrale eindexamen. En dat is ook inderdaad zo: de website van de vereniging van zelfstandige gymnasia meldt trots dat het gemiddelde bij dat centrale eindexamen 0,3 punt hoger ligt en bij de moderne talen zelfs 0,5 punt hoger.
Maar is dit nou werkelijk zo bijzonder? Het is om te beginnen zo dat leerlingen die naar een categoraal gymnasium gaan gemiddeld een hogere CITO-toetsscore hebben. Ook wordt hun (bijvoorbeeld in de bovengenoemde columnvan Maarten Huygen) een hogere motivatie toegedicht en zijn het door de bank genomen kinderen die van huis uit meer intellectuele bagage hebben meegekregen dan “gewone” VWO-leerlingen. Deze drie leerlingkenmerken samen zouden er sowieso al voor moeten zorgen dat die 0,3 punt voorsprong gehaald wordt, zelfs als de school kwalitatief precies gelijk is aan een scholengemeenschap, zou je denken.
Maar de gymnasia vinden dat hun lessen van een hoger niveau zijn. (Dat strookt ook met mijn persoonlijke ervaring wel) In ieder geval kunnen ze al meteen in de eerste klas lessen op VWO-niveau geven, waar op scholengemeenschappen soms pas een scheiding tussen VWO en HAVO plaatsvindt na de derde klas. Ook hebben gymnasia over het algemeen een academischer, intellectueler lerarencorps. Je komt er veel meer eerstegraders tegen. En de eisen die aan de leerlingen worden gesteld, zijn hoger. Ik durf best de bewering aan dat een leerling die op een gymnasium een 6 haalt voor een proefwerk daar op een “gewoon VWO” een 7 voor zou krijgen, al is dat vooral zo in de onderbouw, denk ik.
Maar goed: op een categoraal gymnasium zitten dus slimmere kinderen die op een hoger niveau les krijgen en desondanks presteren ze bij het centrale eindexamen maar 0,3 punt hoger. Hoe kan dat?
Ik kan eigenlijk maar één verklaring bedenken. De gymnasiasten hebben blijkbaar helemaal niet zo´n grote drang om te excelleren. Ze doen genoeg om over te gaan en hun examen te halen. De school slaagt er blijkbaar niet in echt uit deze leerlingen te halen wat erin zit. Want dan zou dat verschil – daar ben ik van overtuigd – wel een hele punt kunnen bedragen.
Of zouden de gymnasia misschien de afgelopen jaren zo enthousiast leerlingen hebben aangenomen dat mijn bewering dat de binnenkomende leerlingen slimmer zijn dan op een scholengemeenschap helemaal niet (meer) klopt?
Reacties zijn gesloten.
beta’s
Als ik je betoog goed begrijp, dan mis je wellicht één punt: kinderen met een uitgesproken beta aanleg zullen eerder voor een VWO of een gymnasium op een scholengemeenschap kiezen. Een deel van de slimmere kinderen gaat dus naar VWO.
Maar uiteindelijk gaat het om andere aspecten natuurlijk. Ik denk ook niet dat die gymnasium kinderen allemaal zo vreselijk intellectueel geïnteresseerd zijn. Het zijn ook gewoon kinderen die weg denken te kunnen komen met inspanning voor een zesje.
Gymnasium haalt er méér uit
Ik ben het niet met je eens. Mijn oprechte overtuiging is dat een gymnasium er meer (misschien niet alles, maar zeker meer) uithaalt dan een gewoon VWO. Het klimaat is simpelweg meer gericht op studeren en presteren. Het is daar geen taboe en het woord ‘stuud’ is geen scheldwoord. Dat zou in theorie op elke school kunnen maar dat is helaas niet het geval.
Zelfs docenten op het VWO benaderen leerlingen alsof het zielig voor ze is als ze op iets hard moeten studeren. De mentaliteit dat leren een mooie kans en een fijne uitdaging is, dat straalt er niet af. Naar mijn ervaring ligt dat op een gymnasium anders. Je kunt er gewoon gelukkig van worden als je een stukje Latijn mooi hebt vertaald, als je een biologisch proces helemaal snapt, als je een wiskunde- of natuurkundesom tot een goed einde hebt gebracht.
Johan, je hebt ervaring met een gymnasium, maar misschien wat minder met een VWO op een scholengemeenschap. Het gaat denk ik vooral om de vergelijking. Mijn ervaring is vooral die met mijn dochters: één op het gym, één op het VWO, beiden ongeveer even intelligent. Ik heb echt veel spijt gehad dat dochter nummer twee niet ook naar het gymnasium is gegaan. Zij was beslist vatbaar geweest voor de ietwat competitieve sfeer van studeren en goede resultaten halen. Op haar VWO heeft ze zich na de brugklas (waar ze zeer hoge cijfers haalde en haar populariteit navenant daalde en uitgescholden werd voor ‘stuud’) nooit meer uitgesloofd. Die positie wilde ze nooit meer hebben. Ze haalde het VWO op haar slofjes met zessen en zevens, maar ik ben ervan overtuigd dat er veel meer in gezeten had.
Het is natuurlijk maar één, ook nog eens lokaal gebonden, ervaring. Toch vermoed ik dat de verhouding overal zo ligt. Ik ben dan ook blij dat de kinderen van mijn zus allebei naar het gymnasium zijn gestuurd.
Ik denk dat ‘overal’ wat teveel gezegd is.
Mijn eigen ervaring op een scholengemeenschap-VWO (toegegeven, alweer bijna 30 jaar geleden inmiddels) is absoluut anders. Ik heb me daar altijd uitgedaagd gevoeld, en presteren was geen vies woord. Ook bij de leerlingen onderling niet.
Een tegenvoorbeeldje dus.
Maar wel dertig jaar geleden
Volgens mij zit het verschil in die dertig jaar. Al ben ik het met je eens dat ‘overal’ wat teveel gezegd kan zijn.
Daarom zei ik dat erbij,
Daarom zei ik dat erbij, want ik vermoed ook dat die 30 jaar een behoorlijk verschil maakt… Helaas.
Of zouden de gymnasia misschien…
Dat laatste zou natuurlijk het geval kunnen zijn.
Het zou ook kunnen zijn dat gymnasiasten ook calculerend studeren, m.a.w. slechts doen wat strikt nodig is.
Belangrijker is de cultuur van een gymnasium, die opvalllend anders is dan op een scholengemeenschap. En wellicht doen gymnasiasten er wel hele andere dingen bij.
Is gymnasium een mythe?
Vandaag gaat de brief van de dag in de Volkskrant ook al weer over het gymnasium. De briefschrijver beweert dat het gym een mythe is. Via de website van de Volkskrant kun je reageren:
extra.volkskrant.nl/opinie/artikel/show/id/803/Maandag%3A_Gymnasium_is_een_mythe
Morgen wordt er dan een piepklein en geselecteerd overzicht van de reacties in de krant afgedrukt.
In de onderbouw
Mijn ervaring is wel dat een gemotiveerde, slimme leerling in de onderbouw op een scholengemeenschap niet aan zijn trekken komt. Zelf zat ik als leerling in 1986 en 87 in een ’tweejarige brugperiode’, die inhield dat wij bij alle vakken les kregen op havo-niveau. Alleen bij Latijn (in klas 2) werd er van ons enige inspanning geeist. Ik kreeg in oktober in klas 2 Pfeiffer en kwam pas in maart terug op school: geen enkel probleem. Niet omdat ik zo briljant ben, maar omdat we alle vakken op havo-niveau deden: elke slimme VWO-er fietst daar fluitend doorheen.
Als mentor in gymnasium-onderbouwklassen op de scholengemeenschap waar ik nu werk zie ik hetzelfde: een goedwillende leraar Engels meldde dat hij in februari al door de stof voor het hele tweede leerjaar heen was, en besloot extra, uitdagende, opdrachten te maken. Een leraar die daar geen tijd voor/zin in heeft, houdt hetzelfde tempo aan als in 2 havo. Pogingen van ons om te zorgen dat er op de gymnasiumafdeling een apart lesprogramma wordt geboden zijn mislukt: het is voor veel secties teveel gedoe om het op het gymnasium anders te doen dan in havo- en vwoklassen. Pogingen om te zorgen dat er ‘gymnasium-minded’ mensen les gaan geven zijn mislukt: iedereen wil wel zo’n braaf gymnasiumklasje.
ik heb menig leerling (en de ouders) moed ingesproken dat er straks in de bovenbouw veel meer mogelijkheden zijn uitdaging te zoeken: een leerling kan extra vakken nemen, twee profielen doen, deelnemen aan olympiades of debatclub, een briljant profielwerkstuk schrijven….in de onderbouw vervelen mijn leerlingen zich over het algemeen te pletter. Of dat op een categoraal gymnasium anders is weet ik niet.
Mijn (beperkte) ervaring, op
Mijn (beperkte) ervaring, op een catagoraal gymnasium, is dat je niet kan volstaan met de VWO-editie van een methode. Je moet dus zelf materiaal bij maken, leuker maar inspannender. De leerlingen waren daar wel verbaasd over; ze zijn er kennelijk al aangewend, dat er niets meer dan het boek van ze wordt gevraagd. (Ze waren al aan het onderuit zakken.) Ze vonden het ook wel ineens moeilijk, maar daar lijkt mij nu niets mee mis. Ik voel mij verplicht ze uit te dagen, al vind de overheid niet dat het tot het verplicht te toetsen materiaal hoort.
Inderdaad, dat is waar. Ik
Inderdaad, dat is waar. Ik was ook blij dat op mijn school het fenomeen tweejarige brugperiode (nog) niet was doorgedrongen midden jaren 70.
Wat mij betreft mag de brugklas op scholengemeenschappen in z’n geheel worden afgeschaft. Ik betwijfel ten zeerste of hij erg veel oplevert; ik zou wel eens willen weten welk percentage van de leerlingen aan het eind van de brugperiode (of die nu 1 of 2 jaar is) uiteindelijk op een ander schooltype terecht komt dan aan het eind van het PO voorspeld door school en CITO-toets.
Zeker de tweejarige brugperiode is wat mij betreft niet meer dan een verkapte poging om een soort middenschool in te voeren…
Fijn,
dat PO en CITO-toets zo goed voorspellen.
Ik denk inderdaad dat ze dat
Ik denk inderdaad dat ze dat doen, en dat je in groep 8 al best een duidelijk beeld hebt van waar een kind staat wat dat betreft. En de brugklas dus min of meer overbodig is.
Maar zoals ik al aangaf, zou ik dat wel eens bevestigd (of ontkracht natuurlijk) willen zien. Harde cijfers heb ik er eigenlijk nog nooit van gezien.
Inzake de gymnasiast
Een verfrissend verhaal, na alle zware kost over zeer gemotiveerde, zeer hoog begaafde jongelui die hunkeren naar klassieke vorming en intellectuele uitdaging.
Het laatste deel van uw verhaal kan ik bevestigen: ik weet dat het gymnasium waar mijn eigen kind op verblijft onlangs de CITO norm heeft verruimd. Ze wilden graag wat groeien. Dat is ze gelukt. Wie had dat gedacht! Hadden ze dat nu maar wat eerder gedaan; dat had mij veel steekpenningen en een vervalste CITO toets (572, ze keken al zo verbaasd) kunnen besparen.
Meer ervaring met scholengemeenschap
@ Hinke Douma: Je vermoeden klopt niet. Ik heb meer ervaring met scholengemeenschappen dan met categorale gymnasia. Als leerling zat ik op een scholengemeenschap, als leraar maakte ik pas na zes jaar kennis met het categorale gymnasium.
Ik ervoer dat in eerste instantie als een lerarenhemel. Ik hoefde mijn vak niet langer te verkopen en had ook nog eens heel veel slimme kinderen in de klas. Maar later merkte ik vooral in hogere klassen dat de gymnasiasten calculerend te werk gingen en voor een zesje gingen. Slechts een kleine groep wilde echt excelleren.
De meeste mensen rechtvaardigen achteraf hun eigen keuzes. De meeste mensen kunnen niet eens uit eigen ervaring een vergelijking maken. Jij kunt dat enigszins omdat je dochters op twee verschillende scholen hebben gezeten, ik kan dat enigszins omdat ik op verschillende scholen heb lesgegeven.
Ik vond het harde cijfer (slechts 0,3 punt meer bij het centraal examen) dat ik noemde opmerkelijk en niet stroken met de pretenties van de categorale gymnasia zelf en van de ouders die er hun kinderen heen sturen.
Op gymnasia wordt op een goed niveau lesgegeven en er lopen veel slimme kinderen rond, maar naar mijn idee zou dat nog veel betere resultaten moeten kunnen opleveren.
Maakt dat ook nog verschil per school?
Een hard cijfer is een hard cijfer. Mijn ervaring was dat de eisen die de school stelde stukken hoger lagen dan het eindexamen. De cijfers voor het SE waren dan ook altijd lager, en soms zelfs flink lager. Ik had zelfs lang de indruk dat mijn dochter hiervoor in het nadeel was bij de cijfergebonden loting voor geneeskunde. Misschien klopt dat dan ook niet…??
Kan het ook nog zijn dat het sterk uiteenloopt per school? Haar indruk is dat zij, in vergelijking met studiegenoten, veel meer weet en kan. Daarnaast is ook haar studiehouding veel serieuzer dan vele anderen. Dat kan natuurlijk ook aan de persoon liggen.
Gemiddeld eindexamencijfer
Het gemiddelde eindexamencijfer van een school kun je terugvinden op de site van de onderwijsinspectie. De `gemiddelde school’ heeft voor VWO als gemiddelde op alle vakken een cijfer tussen 6.1 en 6.5. Het is wat onduidelijk wat de inspectie hiermee bedoelt (zal zoiets zijn als x% van de scholen zit hierboven en x% van de scholen zit hier onder, maar wat x is weet ik niet)…. Het Barlaeus heeft een gemiddelde van 7.0, dat is dus 0.7 hoger dan de gemiddelde VWO school (6.3) en niet 0.3 zoals Johan Bel schrijft.
Haganum….schoolwijzer….
Beoordeling (inspectie): excellent.
Verschil SE en CS: gering.
Inspectie
Mijn getal van 0,3 is afkomstig van de website van de Vereniging van Zelfstandige Gymnasia. Dit lijkt me niet een instantie die expres een te laag cijfer aangeeft.
Het Barlaeus scoort inderdaad hoog. Ik heb net van een stuk of tien gymnasia gekeken naar dat gemiddelde eindcijfer en er is er niet een die zo hoog uitkomt. De laagste die ik tegenkwam, was het Johan de Witt in Dordrecht, met een 6,3.
De kwalificatie EXCELLENT die het Haganum van de inspectie krijgt, is overigens ook uitzonderlijk. De meeste gymnasia komen niet verder dan VOLDOENDE. Bij het Vossius Gymnasium komt dat bijvoorbeeld door het slechte rendement van de onderbouw.
Nogmaals: mijn ervaring als leraar (Ik wil ook wel zeggen waar: op het Gymnasium Haganum en het Vossius Gymnasium) is dat er hoge eisen worden gesteld aan de leerlingen. Als je gemotiveerd bent, kun je op zo´n school als leerling heel veel leren. Maar mijn ervaring is ook dat veel leerlingen niet meer doen dan strikt noodzakelijk is.
En nog één ding (reactie op Hinke): Ik heb ook meegemaakt dat er ontzettend moeilijke schoolexamens werden afgenomen. En dan zou het inderdaad kunnen kloppen dat dat in je nadeel is als je mee moet loten om medicijnen te kunnen studeren.
Overigens zou ik ook wel eens willen weten wat het gemiddelde eindexamencijfer is van leerlingen die op een scholengemeenschap een gymnasiumopleiding volgen.
…op een scholengemeenschap een gymnasiumopleiding volgen..
…leerlingen die op een scholengemeenschap een gymnasiumopleiding volgen….
Wat mij betreft een contradictio in terminis.
Lesgeven op het Haganum en Vossius…
…proficiat!