Als dat zou kunnen

 

Het is een beetje ironisch dat terwijl de toestand van het onderwijs zo veel te wensen overlaat – elke dag staat het in de krant: ernstig lerarentekort, uitvallende lessen, gestage neergang van het niveau – er toch weer mensen zijn  die van het onderwijs verwachten dat het maatschappelijke problemen  kan oplossen.

Dat idee dateert al van 60 jaar geleden toen minister van Kemenade middels het onderwijs ‘meer mensen mondig’ wilde maken. In zijn in zeer grote oplage verschenen Contourennota beschreef hij hoe het onderwijs in het jaar 2000 de maatschappelijke  verhoudingen verbeterd zou hebben.

Een belangrijk instrument  zou de middenschool zijn. Door een eind te maken  aan de vroegtijdige selectie  voor het voortgezet onderwijs maar de leerlingen nog 3 of vier jaar  langer bijeen te houden op de middenschool zouden meer kinderen  meer kansen krijgen.

En er kwamen ook enige middenschoolexperimenten, die van extra geld en begeleiding werden voorzien. Desondanks werd het geen succes. Ook later, na van Kemenade,  werd er gepoogd een verlengde brugperiode in te voeren maar ook dat  ging zeer moeizaam . En scholen laten fuseren  tot brede scholengemeenschappen  was ook al niet populair. Als het dan niet anders kon  dan liefst met afzonderlijke lokaties. En in Amsterdam kwamen nieuwe zelfstandige gymnasia.

 

Ik breng dit in herinnering  omdat Aleid Truijens die meestal heel verstandig over onderwijs schrijft in een artikel in de Volkskrant van  27 februari een pleidooi houdt voor de van Kemenade idealen. Zij wil af van ons ‘gesegregeerde’ onderwijs.

 

Iidealen zijn goed, dat was 60 jaar geleden al zo. Maar de praktijk van het onderwijs heeft ook met andere aspecten te maken. Om te beginnen natuurlijk met de begaafdheidsverschillen  van de kinderen Die zijn echt groot en maken het onderwijs geven in heterogene groepen moeilijk en  moeilijker naarmate de kinderen ouder worden .Enig niveauverschil mag er zijn maar niet te veel want anders krijgen steeds minder leerlingen het tempo en het niveau dat voor hen optimaal is.

 

Het tweede belangrijke aspect  is de sociale interactie van leerlingen. Het zou goed zijn, zo meent Aleid Truijens, als kinderen  van verschillende sociale achtergrond meer met elkaar omgingen en dat zou bevorderd kunnen worden door meerjarige brugklassen. Het effect daarvan is niet erg groot. Wie als opmerkzame toeschouwer rondloopt op zg. brede scholen weet dat ook daar het spreekwoord geldt: soort zoekt soort en dat geldt van hoog tot laag.

Indertijd heeft Prof. A.D. De Groot wel eens gezegd dat het jammer is dat de dienstplicht is afgeschaft: die bracht verschillende milieus op zeer leerzame manier bij elkaar.

Maar om die reden de dienstplicht weer activeren zal wel niet gebeuren. Samen sporten lijkt wel mooi. Sommige sporten zijn meer ‘klasse-gevoelig’ dan andere, maar hier is dwang al helemaal niet aan de orde.

Op elk niveau heel goed onderwijs geven, dat is misschien een goed idee.

 

J.C. Traas