Als wij om het virus af te remmen alle scholen sluiten, heeft dat dan effect? Dat zou heel goed kunnen want het is immers zo dat alle kinderen van vier tot achttien jaar naar school gaan: dat zijn er in het voortgezet onderwijs ongeveer 1 miljoen.
Dat maakt dat de situatie wezenlijk anders is dan honderd jaar geleden, toen de Spaanse griep heerste. Toen was er een kleine minderheid die na het twaalfde levensjaar nog onderwijs volgde, nu gaat iedereen.
Toen kon je nog goede sier maken met een U.L.O. opleiding en nog veel meer met een H.B.S., nu weten we eigenlijk niet meer hoe er nog te profiteren valt van het onderwijs.
De onderwijshervormers van 60 jaar geleden spraken over meer kansen, of gelijke kansen voor iedereen en bedachten nieuwe onderwijsvormen om dat doel te bereiken, zoals brede scholengemeenschappen, verlengde brugklassen, middenscholen enz. De onderwijskundigen van nu zeggen nog ongeveer hetzelfde: zij hebben niet door dat wat zij zeggen, oude koek is.
De grote veranderingen van de vorige eeuw zijn kwantitatief van aard: grote scholen, grote klassen, grote universiteiten en hogescholen en daarbinnen nog meer en grotere klassen. Een fabrieksmatige aanpak omdat de onderwijsinstellingen winst moeten maken.
De nieuwe schoolgebouwen zijn ook groot, soms slecht gebouwd met lage plafonds en slechte ventilatie. De onderwijzers , de leraren en de docenten zijn, ook ten gevolge van het fabrieksmodel, dikwijls niet goed opgeleid.
Maar het is op zichzelf een knappe prestatie dat zo’n enorme organisatie op de een of andere manier toch functioneert.
Als je kijkt naar de opbrengst, kun je vragen hebben: wat hebben die tienduizenden meer geleerd dan de twaalfjarigen van honderd jaar geleden? Velen beheersen de basisvaardigheden lezen ,schrijven en rekenen, niet of nauwelijks.
Er is en wordt fors bezuinigd op de culturele vorming: literatuur, geschiedenis, godsdienst, het is geloof ik niet verboden om daar aandacht aan te schenken, maar gelet op wat oud-leerlingen ervan weten, stelt het niet veel voor.
Ooit werd gedacht dat men met behulp van het onderwijs de samenleving kon beschaven, de misdaad terugdringen enz.
De Verenigde Staten konden als voorbeeld dienen, dat heeft immers al heel lang zo’n uitgebreid onderwijsstelsel. Maar ja, hoe staat het met het beschavingspeil daar? De helft van de bevolking vereert iemand die minachting heeft voor fatsoen en beschaving.
Een langdurige leerplicht en toch een teleurstellende opbrengst. Als dat hier ook zo is, dan maakt het echt niet uit of de vakantie met een week verlengd wordt
J.C. Traas
Een gezond en gelukkig nieuw jaar toegewenst.