Perverse prikkels

Het is als met een oud huis waaraan jarenlang geen onderhoud is gepleegd, op een gegeven moment komen er allerlei gebreken aan het licht: verstoppingen, kortsluitingen, lekkages enz.

Tientallen jaren leek het alsof het onderwijsgebouw in redelijk goede staat verkeerde, nu blijkt dat het er heel slecht voorstaat. Er is een toenemend lerarentekort, het ziekteverzuim is hoog, er vallen steeds meer lessen uit en de verschillen in kwaliteit tussen de scholen worden groter.

Het is wel triest dat uitgerekend minister Slob, een man die uit eigen ervaring in het onderwijs een zekere deskundigheid heeft – wat je van zijn voorgangers niet kon zeggen – nu geconfronteerd wordt met het wanbeleid van tientallen jaren.

Nu is weer aan het licht gekomen dat middelbare scholen, zoals de NRC het noemt ( 5 februari) ‘maar wat aan rommelen met examens”.

Uit het artikel blijkt dat van 104 onderzochte scholen zeventig procent zich niet houdt aan de wetgeving over examens. Het gaat met name over de schoolexamens die niet voldoen aan de wettelijke voorschriften.

Het komt hier op neer dat er vaak een ingewikkeld systeem is opgetuigd dat er toe leidt dat de resultaten van het totale examen geflatteerd zijn. Volgens de  bestuursvoorzitter van de Universiteit van Amsterdam “is er een kwetsbaar systeem ontstaan met perverse prikkels, waaraan zowel de overheid, de inspectie als de scholen debet aan zijn”.

Toen het eindexamensysteem met schoolonderzoek of schoolexamen werd ingevoerd, nu bijna 50 jaar geleden, waren de leraren in het algemeen nog zo professioneel dat ze ook zonder toezicht van buitenaf in staat waren een adequaat niveau te handhaven

Maar allengs werd de druk van buitenaf  zo groot dat misbruik onvermijdelijk werd. De overheid zelf veranderde bovendien de bekostigingsregels en stimuleerde tegelijkertijd de groei van scholen alsook  de niveaudaling.

Hoever kun je daarin gaan? Ouders en leerlingen weten meestal van niets.

Eigenlijk zou je scholen die er voor het schoolexamen een sober systeem op na houden dat minimaal bureaucratisch is en qua eisen strenger dan het landelijk examen, extra moeten belonen. Een soort eredivisie. Maar dat zal denk ik niet gebeuren.

J.C. Traas