Pieter Zeeman

Ik bedoel prof. dr. Zeeman ( 1865 -1943), één van de knapste Nederlandse natuurkundigen van de vorige eeuw, Nobelprijswinnaar in 1902, samen met Hendrik Lorentz ; een man die als collega omging met beroemdheden als Ehrenfest en Einstein.

Pieter Zeeman was geboren in Zonnemaire, een dorpje op Schouwen- Duiveland waar zijn vader dominee was. Hij ging daar naar de dorpsschool die bestond uit één klaslokaal. Daar heeft hij dus ook rekenen geleerd!

Na de lagere school werd hij leerling van de H.B.S. in Zierikzee. Het zou mij verbazen als die school toen meer dan 100 leerlingen telde.

Het huidige Pieter Zeeman College in Zierikzee is een scholengemeenschap met 900 leerlingen. Maar, zo zegt een artikel in BNde Stem van 18 februari, dat is te weinig om goed te kunnen voortbestaan.  Want, zo vervolgt het artikel met gevoel voor dramatiek: ‘Het aantal leerlingen loopt flink terug op de laatste middelbare school op Schouwen-Duiveland.’

Voor zover ik weet is er nooit meer dan één middelbare school geweest op het eiland, maar er waren in de naoorlogse tijd wel méér scholen voor voortgezet onderwijs, nl. voor m.a.v.o. en voor beroepsonderwijs. Al die kleinere scholen werden in de jaren negentig onder druk van de overheid gedwongen te fuseren of werden opgeheven.

Zo ging het overal op het platteland. Eén van de gevolgen was dat leerlingen  meestal grotere afstanden  dan voorheen moesten afleggen om naar school te gaan. Het eigen kleine dorp werd mede hierdoor minder aantrekkelijk als woonplaats. Het vertrek van leraren was soms een culturele aderlating.

Men dacht waarschijnlijk dat grote en brede scholengemeenschappen  goedkoper zouden zijn. Ik vraag het me af. Het aantal managers is aanzienlijk en er is veel niet-onderwijzend en ‘ondersteunend’ personeel. De neiging om veel verschillende vakkencombinaties mogelijk te maken evenals allerlei vormen van praktijkonderwijs is een luxe die normaal bekostigde scholen zich eigenlijk niet kunnen permitteren.

Een school van 900 leerlingen – naar mijn mening al te groot voor het prettig functioneren van leraren en leerlingen – blijkt nu te klein om te kunnen voortbestaan.

Er is een tijd geweest dat men het normaal vond in grote steden als Amsterdam en Den Haag om H.B.S- en die groter werden dan omstreeks 300 leerlingen, te splitsen, gewoon omdat men om onderwijskundige redenen die grote scholen afwees. Nu is 900 leerlingen te klein. Het is gewoon één van de vele voorbeelden waaruit blijkt dat bijna alle veranderingen  en vernieuwingen van de laatste 50 jaar – geen verbeteringen zijn geweest.

 

J.C. Traas