Vreemde gedachtes

Nog niet zo lang geleden kon je een Pabo diploma halen door slechts twee tentamens te maken, de rekentoets en de taaltoets. Voor het overige moest je jezelf naar de zeven SBL competenties toe reflecteren.

Er is gelukkig al wel iets veranderd sinds die tijd. Zelf moet ik zo nu en dan eens een tentamen maken. Regelmatig haal ik dan een onvoldoende. Bij de herkansing gaat het vervolgens wel goed. Herkansen tot het een keer raak is. Het werkt wel, maar is toch niet mijn ideale leerstijl. Ik zal er daarom eens braaf op reflecteren.

Bij aanvang van een vak krijgen we te horen wat we moeten bestuderen. Vaak erg interessante en relevante stof. Maar elke bron van informatie laat zich natuurlijk op meerdere manieren interpreteren. Zelf haal ik er iets anders uit dan de docent, blijkt na het maken van het tentamen. Vaak zie ik dan in dat mij inderdaad iets is ontgaan, het is echt niet zo dat de docent en ik alleen maar van mening verschillen. De docent heeft regelmatig een goed punt waar ik nog wat van kan leren.

Mijn studiebegeleider gaf me eens het advies dat ik agressiever moet zijn. Zit de docent maar achter zijn broek aan, stuur e-mails, bel hem op, klop aan, vraag hem de kleren van het lijf. Zo gaat dat tegenwoordig nu eenmaal. Alle andere studenten doen het ook, verzekerde hij me.

Ik kreeg toen een vreemde gedachte. Wat als we al die studenten, die nu een voor een bij de docent aankloppen, nu eens allemaal samen in een lokaal zetten. Dan zetten we de docent ervoor. Vervolgens brengt die de stof voor ons tot leven, geeft hij er een persoonlijk gezicht aan, loodst ons door de weerbarstige stukken heen. Dat kan hij op allerlei manieren doen, het is maar net welke didactiek hem ligt.

Natuurlijk krijgen we tegenwoordig nog wel les. Maar die staat meestal in het teken van het vormen van een eigen mening. De docent is gespreksleider en de studenten gaan met elkaar in discussie. De benodigde stof hebben we dan nog niet bestudeerd, maar dat weerhoudt ons er niet van een flink scala aan meningen te poneren. We zijn misschien niet geïnformeerd, mondig zijn we des te meer.  

Veel docenten zien in dat het niet zinvol is om een tentamen af te nemen als het accent van je lessen ligt op het vormen van een eigen mening. De meesten vragen daarom van ons dat we verslagen schrijven. Veel verslagen. Ik krijg daar meestal goede cijfers voor. Ik weet het altijd wel leuk te verwoorden. Dat wil echter niet zeggen dat ik altijd weet waar ik het over heb. Neemt u maar van mij aan dat ik regelmatig maar wat uit mijn mouw schud. De vermeende hiaten en inconsequenties in mijn verslag verbloem ik met mooie woorden.
En natuurlijk noem ik de zeven SBL competenties vaak, altijd in combinatie met ‘ik zie nu in dat’ en ‘in het vervolg zal ik daarom’. Wat je daarna schrijft is minder relevant, zo hebben wij studenten geleerd. Waarom het werkt weten we niet, maar het werkt. Als je maar reflecteert, daar gaat het om.

Het is goed dat ik als student gestimuleerd word tot het vormen en verwoorden van een eigen mening. Maar kennis heb ik ook nodig. Beproefde kennis, die door de voorgaande generaties is ontwikkeld, bijgevijld en aangevuld. Kennis waar ik op voort kan bouwen.

Het is ook goed dat ik leer reflecteren, dit is een onmisbare vaardigheid om een goed en verantwoord leven te leiden. Ik zie nu echter in dat het geen zin heeft om te reflecteren zonder praktische kennis waarmee ik de situatie waar ik op reflecteer goed kan interpreteren. In het vervolg zal ik daarom zelf op zoek gaan naar die kennis.

Het is goed dat het onderwijs ons stimuleert om zelf naar kennis te zoeken. Maar we mogen die kennis niet onderschatten. Dat google je niet zomaar even bij elkaar. Je kunt er geen persoonlijke greep uit doen. Je hebt iemand nodig om die kennis tot leven te laten komen, te bezielen, een persoonlijk gezicht te geven.
Soms is kennis ook gewoon moeilijk te doorgronden. Je leest het hoofdstuk door, denkt dat je het begrijpt, maar op het tentamen blijkt dat je het toch nog niet helemaal in de vingers hebt. Het lag nog net te ver buiten je eigen belevingswereld. Dan is het fijn als iemand die er meer verstand van heeft je door de weerbarstige delen van de stof heen kan loodsen.

We kunnen allemaal agressief op de deur, de telefoon en de mailbox van de leraar gaan rammen. We kunnen die leraar ook gewoon les laten geven. Dat vraagt van ons wel wat concentratie en ook enige mate van eerbied voor de leraar en de kennis die deze, vanuit eigen beleving en ervaring, voor ons verheldert. Concentratie en eerbiedigheid. Volgens mij zijn dat deugden waar we meer aan hebben dan agressiviteit. Maar misschien is dat weer zo’n vreemde gedachte van mij.