“Te gezellig in de les”

Ook een kleine school, zonder didactiekdwang, met relatief wat betere salarissen, en waar docenten veel invloed hebben, biedt geen garantie op het normaal je werk kunnen doen. Sommige klassen of zelfs jaarlagen staan bol van de ordeproblemen. In het begin zoek je de oorzaak en de oplossing nog bij jezelf, totdat je op een gegeven moment denkt: schoolleiding, zoek het maar lekker zelf uit; ik geef alleen nog les aan jaarlagen en klassen die nog wél behoorlijk functioneren, en anders neem ik wel een baan op een particuliere school of buiten het onderwijs.

Zonder dat ik het wist was al in maart van dit jaar het boek “Te gezellig in de les” van Leo Prick (welbekend) en Astrid Boon (de pedagoge van de strafregels) uitgekomen. Drie weken gelden stuitte ik er bij toeval op. Via Google trof ik er nog niets over aan op de BON-website. Het komt niet vaak voor dat ik een boek na lezing meteen nóg een keer lees en met een blocnote onder handbereik aantekeningen maak. Dit fantastisch heldere boek ontleedt precies waar de ordeproblemen, waar dus ook de wél ervaren docenten in Nederland veel te veel mee te maken hebben, op de scholen vandaan komen, en langs welke wegen er aan een oplossing gewerkt kan worden.

Ik doe hieronder even een greep uit mijn aantekeningen. Ik zeg daar meteen bij: veel dingen zijn een open deur, maar het is goed dat het nog eens zo helder en goed onderbouwd is opgeschreven. Verder heb ik een aantal in het boek uitgebreid besproken zaken weggelaten, zoals de schadelijkheid van de grootschaligheid, het beroerde rekenonderwijs, en het verschil tussen jongens en meisjes.

Bij deze dus: “Te gezellig in de les”:

• Docenten vinden dat ordeverstoring een gegeven is; het wordt immers veroorzaakt door slechte opvoeding, en daar is niets tegen te beginnen. Maar dat is niet zo. Sportverenigingen en particuliere scholen gaan veel effectiever te werk, en 80% van de ouders wil het strenger.
• Het eensgezinde partnerschap tussen ouders en scholen is sinds de jaren ’60 is weliswaar verdwenen, maar je voorkomt een hoop problemen door bij de inschrijving de schoolregels aan de ouders te communiceren, ook omdat de mening van ouders over straffen verschilt. Ook naar de leerlingen moeten de schoolregels geëxpliciteerd worden.
• Leerlingen willen zelf meer rust in lessen en ook strengere leraren. Leerlingen alleen op hun verantwoordlijkheid wijzen en “afspraken maken” (in zwang gekomen vanaf 1970) is onvoldoende. Straffen moet dus. De problemen oplossen met belonen heeft geen zin; belonen werkt juist minder goed bij kinderen vanaf pakweg 12 jaar.
• Vanaf 1970 wordt het gedrag van kinderen door ouders en docenten steeds meer gepsychologiseerd. Er worden dus verklaringen gezocht in plaats van dat er grenzen gesteld worden. Elk verhaal van een kind wordt serieus genomen. Het in een psychologisch excuusjasje verpakken van slecht nieuws aan ouders is ook een manier om de boodschap minder hard te laten aankomen. “Als de sfeer maar goed blijft”, zo luidt het devies

Kort tussendoortje van mij (Em70): het lijkt wel of de kern van het probleem is dat iedereen conflicten met elkaar aan het vermijden is.

Voor mij een eye-opener:

• Klachten over jongeren zijn er inderdaad de hele geschiedenis geweest, en zijn dus van alle tijden, maar ze zijn er niet niet continu geweest; het hing af van de mate van de verandering die plaatsvond.

En dan deze:

• Je kunt een cito-score halen van 501 t/m 550 punten. Maar iedere leerling krijgt dus 500 punten cadeau; eigenlijk loopt het van 1 t/m 50. Die 500 “basispunten” zijn om de verschillen minder pijnlijk te maken.

Nooit geweten!

• VO-scholen dichten aan leerlingen een zelfstandigheid toe die ze op die leeftijd nog niet bezitten.
• Vakinhoud is minder belangrijk geworden, maar impliciet opvoeden (dus terloops tijdens vaklessen) werkt beter dan expliciet opvoeden (er aparte lessen voor reserveren).
• Het leefklimaat wordt ondanks het gepsychologiseer steeds slechter. De focus van de gezinsleden ligt niet meer op het gezamelijk voeren van het huishouden, maar op activiteiten buitenshuis. Het regels leren moet dus wel op school gebeuren, anders wordt het er een chaos.
• Negatieve gevolgen die indruk maken helpen bij het aanleren van sociaal gewenst gedrag.
• Het onderwijs is veel te veel gaan draaien om dat motiveren. Veel van de gehanteerde motivatietechnieken zorgen voor een anti-intellectueel klimaat. Plezierigheid is onderhevig aan verzadiging: er moet telkens weer iets nieuws verzonnen worden, en dat gaat dus niet.

En dan deze fantastische constatering:

• “De kritiek van leerlingen op hun docenten betreft niet een gebrek aan aandacht voor hun persoonlijke problemen, maar het feit dat menige docent tegenwoordig nauwelijks meer aan lesgeven toekomt”
• In Portugal, Spanje, Oostenrijk, de VS en Frankrijk krijgen docenten de orde cadeau; in Nederland moeten ze die zelf bevechten.
• De schoolleiding ondergraaft de autoriteit van de leraar. Een leerling eruitsturen wordt als een pedagogische nederlaag voor de docent gepresenteerd. De docent gaat een gedooghouding aannemen. Er is een ideologische weerstand tegen repressieve maatregelen. De school stelt straf zo lang mogelijk uit, informeert ouders niet meteen, en stuurt liever een opsomming van alle begane wandaden in een brief. De school is geneigd het probleem op het bordje van de ouders/leerplicht/hulpverlening neer te leggen, maar moet het juist zelf oplossen.
• Het lerarentekort zorgt voor een groter belang van orde in de klas (anders lopen de nieuwe docenten weg).

Het boek wordt afgesloten met een opsomming van aanbevelingen.

Ik denk dat ik het na de zomervakantie ter inzage in de docentenkamer ga neerleggen, en het wellicht aan mijn schoolleiding cadeau ga doen.

Te gezellig in de les
Astrid Boon & Leo Prick
144 pagina’s
Uitgeverij Augustus
maart 2010
EUR 16,90
ISBN10 9045702983
ISBN13 9789045702988