De SDAP streefde niet slechts betere levensomstandigheden voor het proletariaat na maar ook verheffing des Volks. Zij dachten dat het merendeel der arbeiders na het lenigen van hun materiéle nood zich zou willen richten op kunst, cultuur en het verwerven van kennis. “Alle arbeiderskinderen naar het Gymnasium”. Max Pam heeft ooit eens in de NRC beschreven wat bij een lustrum een cultuuruiting van de Amsterdamse diamandwerkersbond was. Geen popmuziek of smartlap te beluisteren, alleen maar dat wat de beste componisten en toneelschrijvers ons te bieden hadden. En in de levensbeschrijving van de SDAP-er Boekman (www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn4/boekman) lees ik : “Zijn grote bekendheid zou Boekman echter verwerven op het gebied van de Kunstzaken. Hier voerde hij een actief beleid, gericht op het toegankelijk maken van theater, muziek en beeldende kunst voor de arbeidersklasse, waarbij in het bijzonder de vrijheid van de kunst – vooral waar het toneel betrof – door hem krachtig werd verdedigd” en “Een hoogtepunt in Boekmans leven was de promotie op 6 juni 1939 aan de Universiteit van Amsterdam bij prof. H.N. ter Veen op het proefschrift “Overheid en kunst in Nederland” . Naast een uitvoerig overzicht van de houding van de overheid tegenover de kunst in de 19e en 20e eeuw, zette Boekman hierin zijn denkbeelden uiteen ten aanzien van een toekomstig cultuurbeleid – onder andere het verspreiden van kunst onder het volk, het verstrekken van kunstopdrachten bij nieuwbouw – voor Rijk en gemeenten.
En wat lezen we nu bij Joost van Velzen in TROUW van vandaag?
“Op de PVV en Trots op Nederland na zeggen alle partijen kunst en cultuur belangrijk te vinden. Maar hoe belangrijk, dat zie je eigenlijk pas als je de doorberekeningen van het CPB leest.” Daaruit komt een klassieke linksrechts scheiding naar voren. Zo wil de VVD volgens het Centraal Plan Bureau 200 miljoen korten op de cultuurbegroting, schaft de PVV alle kunstsubsidies af en investeren SP en GroenLinks juist respectievelijk 100 en 200 miljoen in kunst en cultuur .D66 zegt het te houden zoals het is en de PvdA is niet expliciet, maar sluit bezuinigingen niet uit.
“Amsterdam – met een overwegend linkse raad – wil op termijn 10 miljoen op kunst en cultuur korten”
„Er is een wegvallend onderscheid tussen de zogenaamde hoge en lage kunsten. In de hedendaagse heersende optiek hoort alles laagdrempelig te zijn. Voor een voorstelling moet je geen inspanning hoeven doen. Wie dat wel wil behoort tot de elite en daar willen we niet voor betalen.”
Om bij Onderwijs te komen:
Een ander prominent SDAP-lid, Theo Thijssen www.theothijssenmuseum.nl/index.php?pageid=basis&catid=politiek , maakte van 1921 tot 1925 deel uit van de Onderwijscommissie van de SDAP, die zich onder meer boog over het vraagstuk van de schoolhervorming, met name de waarde van het Montessori- en Daltonsysteem. Thijssen toonde zich tamelijk sceptisch. Wat die hervormers als nieuwigheid presenteerden, meer aandacht voor de individualiteit van de leerling, bracht iedere onderwijzer die een knip voor zijn neus waard was zonder al die humbug al lang in praktijk, meende Thijssen. Bovendien waardeerde hij (zonder het heilig te verklaren) het klassikale onderwijs als middel tot socialisatie van de leerlingen — en thema dat hij literair vorm gaf in De gelukkige klas. Hoe dan ook werd de geestdriftige ontmaskeraar van pedagogische autoriteiten steeds meer zelf gezien als een autoriteit, in ieder geval een van de bekendste onderwijzers.
De PvdA is duidelijk een partij geworden die coûte que coûte alle mensen gelijk wil maken. Het verschil in welvaart moet verdwijnen door geld van de rijken over te hevelen naar de armen. Bij onderwijs en cultuur moet de gelijkheid op omgekeerde wijze bereikt worden. Weinig eisend onderwijs en geen hogere kunst tot je 16-de levensjaar. De SP wil, net als de SDAP veeleisend onderwijs voor wie dat aankan en een betaalbaar aanbod van de hogere kunstvormen voor wie daar belangstelling voor heeft. Marijnissen zei dat wat onderwijs betreft al jaren geleden en daarna heeft van Dijk het gezegd en nu zal Roemers dat blijven zeggen. Wat de cultuur betreft vertellen de partijplannen het ons. Het is dus overduidelijk; De SP is de morele erfgenaam van de SDAP en niet de PvdA.
Seger Weehuizen
Erfgenaam
Voor wat cultuur en onderwijs aangaat vind ik je betoog overtuigend, hoewel een tikkeltje nostalgisch. Maar de doelstelling: het geld van de rijken overhevelen naar de armen, vind ik nu juist bij uitstek SP: laat de rijken de crisis betalen. Toch niet meer dan een leuze waarmee je de crisis niet echt oplost. Dus goedkoop en op dit punt vind ik de PvdA realistischer en meer de, zij het nogal verwaterde, erfgenaam van de SDAP.