11-02-2009 verscheen op dit forum een eerste stuk in de geplande Encyclopedie van het Onderwijs: competentiegericht onderwijs. Dat was een prima stuk dat veel goeds belooft voor wat er nog meer gaat komen. Ik plaats er wat opmerkingen bij in de hoop dat de redactie er wat aan heeft.
Regelmatig wordt van cgo gezegd dat de wetenschappelijke steun ervoor ontbreekt: cgo is ook hier niet Dijsselbloemproof. Maar deze kritiek is dubbelzinnig, ze sluit niet uit dat het in de toekomst verbetert. Maar:
1. Wanneer je uit competenties de vakkennis verwijdert blijft er weinig over. Er resteren zondagmiddagpsychologietjes over onder meer zelfstandigheid, flexibiliteit en nog veel meer fraais. Deze begrippen kunnen niet worden onderzocht omdat ze quasi rationeel zijn en blijven. Er zal voor cgo dus nooit wetenschappelijke steun worden geleverd! Dat is toch niet helemaal hetzelfde als zeggen dat wetenschappelijke steun ervoor ontbreekt.
2. Nu beweren de vernieuwers natuurlijk dat in cgo die vakkennis wel degelijk belangrijk is, en blijft. Maar dan ontstaat het probleem in het onderwijs kennis, vaardigheid en attitude in hun samenhang te moeten leren of te instrueren. Dit zijn verschillende grootheden en onderwijs in alles tegelijk is als iemand de kleuren van het spectrum leren plus een esthetisch oordeel erover. In cgo zijn vooral de ethische oordelen niet van de lucht. Dat kan niet en dat mag niet, in ieder geval niet op de wijze die voor k & v gebruikelijk is. Ook de variant van cgo met kennis en vaardigheden is een onherstelbaar dubbelzinnig wanproduct. Ook hier is goed onderzoek onmogelijk en dat is opnieuw iets anders dan beweren dat wetenschappelijke steun ervoor (nog) ontbreekt.
3. Het is jammer dat in commentaren op cgo vaak onvermeld blijft dat er veel onderzoek is gedaan naar traditioneel onderwijs in kennis en vaardigheden. Hier is men heel goed in staat het kaf van het koren te scheiden. Anders gezegd: traditioneel onderwijs is in principe wel Dijsselbloemproof, al dacht Dijsselbloem, in navolging van de nieuw-leren-goeroe Simons, daar zelf anders over.
Dit alles zou voor verstandige mensen zonder enige kennis van het onderzoek terzake een open deur moeten zijn maar dat is het niet. Velen, en niet alleen de voorstanders van cgo, zijn van mening dat competenties belangrijker zijn dan elementaire vakkennis. Dat zijn ze inderdaad in het volle leven, maar ook daar alleen op het eerste gezicht en nooit in het onderwijs.
Eén kwakzalver verwekt vijf andere en dus verscheen eerst de Kemenaadse leraar die pas in de derde plaats vakdocent is. Hij werd niet weggehoond en de verwekker is intussen Minister van Staat. De opvolger van de Kemenaadse leraar doet nog minder, anders doet de leerling niet meer.
Flankerende steun voor de stelling dat er nooit wetenschappelijke steun voor cgo zal komen vindt men in mythe nummer 1 en dan met name bij Resnick. HIER DUS. De problemen met competenties zijn immers minstens het kwadraat van die met de hogere cognitieve vaardigheden waarvan Resnick in haar onderzoekoverzicht zegt dat ze zonder schoolse kennis geen kans maken.
Ook leerzaam zijn de lotgevallen van een vorige generatie competenties: de algemene vaardigheden. Zie mythe 4 (bijlage Smit, 2006, pagina 6 en verder). HIER.
Willem Smit
Nog weer een keer
grote dank voor je diepgravende werk in de spelonken van het onderwijsonderzoek.
Wat ben ik blij dat ik een “echt vak” heb geleerd.
Competenties
Veel ‘competenties’ zijn niet aan te leren. Als het gaat om:
– gedraagt zich als een goed werknemer (doet de betreffende leerling soms wel, soms niet, afhankelijk van het werk en de relatie met de werkgever). Het is niet aan te leren.
Natuurlijk kun je als docent in het beroepsonderwijs wel vertellen dat dit belangrijk is, maar het is niet iets wat je kunt aanleren en dus ook niet iets dat tot de doelen van het onderwijs kan behoren. Zo kun je nog tientallen voorbeelden van onhanteerbare competenties noemen (Neemt verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid, participeert in het sociale leven etc. etc.)
Bij competenties wordt nooit expliciet gesproken over de noodzakelijke theoretische kennis. Het is aan de school om hieraan eisen te stellen. Scholen die graag veel diploma’s drukken stellen altijd lagere, of geen, eisen aan de theorie.