[uit de agenda van de UU] Vmbo-leerlingen hebben meer baat bij lesboeken met ‘gewone’ teksten dan bij teksten in ‘Jip-en-Janneke-taal’. Dat is een van de uitkomsten van een
a pharmacie de mes rêves en france au centre de paris
grootschalig leesonderzoek onder vmbo-leerlingen, waarop taalwetenschapper Jentine Land op 13 februari promoveert.
Lees hier (klik) verder.
Voor geïnteresseerden: Het proefschrift van Jentine Land verschijnt bij uitgeverij Eburon: Zwakke lezers, sterke teksten? Effecten van tekst- en lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmbo-leerlingen (ISBN 978-90-5972-296-5).
Overtuigend verhaal
Ik heb hierover in mei een lezing bijgewond van Huub van der Berg, een van de promotors.
Dat was een overtuigend verhaal. Kennelijk is daar nu de promotie uitgekomen. Kijk hier op mn blog voor de eerdere draad over dit onderwerp
Inzake Jip, Janneke
Ik vind dat men Annie Schmidt onrecht doet met die uitdrukking Jip-en-Janneke-taal.
Zojuist heb ik één van die J&J-boekjes nog eens doorgekeken.
Annie Schmidt schreef mooie zinnen in uitstekend Nederlands; haar taalgebruik, bestemd voor kleuters, is heel wat beter dan het taalgebruik (bestemd voor volwassenen) van menig volwassene.
Uiteraard ben ook ik een tegenstander van geforceerde ‘vereenvoudiging’ van leerboeken, zeker nu ook blijkt dat dit niet werkt. Maar wanneer die boeken iets van de stijl en woordkeuze van de schrijfster van ‘Jip en Janneke’ zouden overnemen zou dat beslist geen kwaad doen.
Jip en Janneke
Momenteel lees ik ’s avonds mijn dochter voor uit Jip en Janneke. Als ik daar een MAVO geschiedenisboek van 10 jaar geleden naast leg, is de zinsbouw van de laatste toch ’n stuk complexer. VMBO- en onderbouwmethodes lijken in deze tijd echt meer op Jip-en-Janneke, dan voorheen het geval was.
Dat Annie MG Schmidt hier geen recht mee wordt gedaan, is wat anders. Maar ik lees niet voor niets deze boeken voor aan m’n dochter van drie. VMBO- (en onderbouw) leerlingen zijn de Jip en Janneke leeftijd inmiddels ontstegen. Daar mogen best wel wat eisen aan worden gesteld. Dat ik regelmatig te horen krijg ‘dat ik moeilijke woorden gebruik’ en dat de leerlingen er van op kijken ‘dat ik bij het nakijken van geschiedenisproefwerken ook de taalfouten verbeter’ sterkt me alleen maar in die overtuiging. Aansluiten bij het niveau? Omhoog met dat niveau! Zodat Jip-en-Janneke boeken weer gebruikt kunnen worden voor de leeftijdsgroep waar ze voor zijn bedoeld. En Annie MG Schmidt niet langer ‘onrecht wordt aangedaan’.
De structuur van de tekst verdwijnt
Er zijn twee aspecten die relevant zijn bij dit onderwerp. Op de eerste plaats de vraag of het zinnig/noodzakelijk/wenselijk is om taal te vereenvoudigen voor bepaalde groepen leerlingen en hoever dat dan wel niet zou moeten. Op de tweede plaats is er de vraag wat dan precies moet gebeuren om een tekst eenvoudiger te maken.
Het onderzoek gaat over het tweede aspect: wanneer is een VMBO tekst eenvoudig (dus begrijpelijk) en kan mende informatie gemakkelijk verwerken. De vigerende gedachte was: korte woorden, korte zinnen. Dat onderzoek toont aan dat het daar niet persé om gaat. Twee korte zinnen kunnen met woorden als dus of als en dan verbonden worden tot gestructureerde informatie. Die gestructureerde informatie os voor leerlingen beter te onthouden en te begrijpen dan de twee losse zinnen waaruit die zijn opgebouwd. Hier is dus een langere zin beter te begrijpen en te onthouden dan twee korte zinnen.
Een ander punt was het personifiseren. In VMBO boeken werd/wordt informatie vaak vertaald in een verhaaltje van belevenissen van jongeren (in de leeftijd van de doelgroep natuurlijk). Het idee is dat leerlingen er zich beter mee vereenzelvigen en daardoor de informatie beter onthouden en begrijpen, dat men het interessanter vindt, leuker.
Het blijkt dat leerlingen gepersonifieerde informatie wel aantrekkelijker vinden, maar dat men het iet beter begrijpt of onthoudt, eerder minder goed juist.
Kortom: versuikeren en versimpelen werkt niet. Ik vind dat een enorm belangrijke uitkomst. Het is de doodsteek voor de huidige didactisering op bijna alle gebied. Het betekent dat kinderen serieus genomen moeten worden.
Dank en felicitaties
Dank voor dit bericht. Ik kende dit onderzoek maar wist niet dat er nu al een promotie kwam. Felicitaties alvast voor de promovenda!
Dit onderzoek sterkt mij in de overtuiging, dat kinderen het beste en het meeste leren van volwassenen die in alle opzichten trouw aan zichzelf blijven (dus inclusief taalgebruik), en niet geforceerd aansluiting zoeken bij wat in de ogen van volwassenen moet doorgaan voor ‘het niveau’ of ‘de belevingswereld’.
Onontkoombare logica
Is de “open deur” niet gewoon:
Kinderen willen volwassen worden en dat leer je niet van volwassenen die kind(s) zijn.
Daar maak ik een poster van!
Kan die naast het versuikeren van onderwijs en de gaatjes in de hersens. Prachtige éénregel Hendrikush!