Antwoord op aanvraag regelvrije school is binnen

OP 7 APRIL J.L. HEEFT CoCoNo ONDERSTAANDE BRIEF NAAR MINISTER PLASTERK GESTUURD:

Aan: Dr. Ronald H. A. Plasterk
Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Postbus 16375
2500 BJ Den Haag
Van: De initiatiefgroep CoCoNo
2de Graaf van Loonstraat 3
5921 JD VENLO
Venlo, 7 april 2008
Excellentie,
Met deze brief verzoekt het de initiatiefgroep CoCoNo u om, naar Amerikaans model, charter-scholen in Nederland mogelijk te maken. Deze charterscholen komen grotendeels overeen met de zijn regelvrije scholen zoals bedoeld door het Innovatieplatform in de nota “Leren Excelleren”.
Regelvrije scholen en het Innovatieplatform
Het onderwijs kampt in Nederland met een aantal structurele problemen.
Om deze problemen te adresseren, heeft het Innovatieplatform in zijn nota “Leren Excelleren” verschillende verstandige oplossingsrichtingen voorgesteld. “Meer ruimte voor talent, meer keuzemogelijkheden voor ouders, leerlingen en studenten, herwaardering van docenten – inclusief bijbehorende beloning – en vermindering van schooluitval.” Dat is de kern van het rapport Leren excelleren van het Innovatieplatform.
Een van de concrete oplossingsrichtingen die het Innovatieplatform aandraagt, is het instellen van “regelvrije” scholen. Immers, “de bestaande regelgeving en het toezicht door de onderwijsinspectie werken vaak belemmerend voor veranderingen”. Tijdens de regelvrije experimenten die het Innovatieplatform voorstelt, moeten de betreffende deelnemende onderwijsinstellingen wel aan enkele voorwaarden voldoen. Ze moeten een goed plan indienen en ze moeten doorlopend verantwoording afleggen aan betrokken partijen, zoals ouders, toeleverende en afnemende onderwijsinstellingen en werkgevers, waaruit de kwaliteit van de geleverde onderwijsprestaties blijkt.”
Charter-scholen
In een aantal deelstaten van de USA waar men net als in Nederland ontevreden was over de resultaten van het reguliere onderwijs heeft men de mogelijkheid geschapen om Charter Schools te openen. Charterscholen zijn volledig door de overheid gesubsidieerde scholen die vanuit andere onderwijskundige uitgangspunten werken dan de reguliere gesubsidieerde scholen en vrijgesteld zijn van een aantal regels die voor het reguliere onderwijs gelden.
Charterscholen worden geacht daardoor betere resultaten te kunnen behalen.
Omdat in Nederland veel mensen ontevreden zijn over de werkwijze en de resultaten van reguliere gesubsidieerde scholen en ook u zich zorgen maakt over bepaalde ontwikkelingen in het gesubsidieerd onderwijs lijkt het ons een goed moment om ook in Nederland het oprichten van charterscholen mogelijk te maken.
Opheffing van de beperkingen voor het oprichten van Regelvrije scholen
Er is één in dit verband belangrijk verschil tussen de Regelvrije scholen zoals die door de Commissie Rinnooy Kan zijn voorgesteld en de Charter Schools zoals die vaak in de Verenigde Staten worden opgericht. De laatstgenoemden staan meestal volledig los van de bestaande onderwijsorganisaties. De Commissie Rinnooy Kan wil de experimenten juist door de bestaande onderwijsorganisaties laten uitvoeren. De Initiatiefgroep CoCoNo staat geheel achter de opvattingen van de Vereniging voor Beter Onderwijs Nederland BON over wat goed onderwijs is. Deze zijn samengevat in 10 uitgangspunten die wij hier als aanhangsel hebben toegevoegd. Zoals u bekend zal zijn deelt BON vele opvattingen van de bestaande Onderwijsorganisaties over wat goed onderwijs is niet en experimenten met scholen die werken met de uitgangspunten van BON zijn daarom van hen niet te verwachten. Wij hopen daarom dat u de wetgeving zo zult willen aanpassen dat vanuit BON gestart kan worden met een experimentele school overeenkomstig de uitgangspunten van BON.
De Parlementaire Onderzoekscommissie Dijsselbloem en de positie van de leraar
De Parlementaire Commissie Dijsselbloem wil dat de positie van de leraar in het onderwijs wordt versterkt alsmede dat de wijze waarop door de overheid vastgestelde onderwijsdoelen worden bereikt door het onderwijsveld bepaald wordt. Zij maakt echter niet duidelijk hoe de verantwoordelijkheid van de leraren binnen de scholen er uit zou moeten zien.
Onze visie van een leraar is dat deze een persoon is die in staat is om zelfstandig en op een door haar zelf vast te stellen wijze kennis van en inzicht in zijn leervak over te dragen. Niet zoals vaak in het regulier onderwijs een halfvolwassene die zijn hele leven in opleiding is en aangestuurd moet worden. Onze zienswijze staat hier diametraal tegenover die van de commissie voortgezet onderwijs en wij vinden de BIO-wet een stap in de verkeerde richting. Bij ons is de leraar in principe net als een arts of een advocaat een deskundige wiens kennis ingekocht kan worden en aan wie geen salaris moet worden gegeven maar aan wie een honorarium (eregeld) behoort te worden betaald. Het is onwaarschijnlijk dat de bestaande schoolbesturen overeenkomstig deze opvatting zullen gaan experimenteren.
Resultaatbeoordeling middels leerlingenexaminering
Volgens het kennisplatform moeten de regelvrije scholen doorlopend verantwoording afleggen aan betrokken partijen, zoals ouders, toeleverende en afnemende onderwijsinstellingen en werkgevers, waaruit de kwaliteit van de geleverde onderwijsprestaties blijkt.”
Wij zijn van mening dat de geleverde kwaliteit van het onderwijs in de eerste plaats vastgesteld moet worden aan de hand van meetbare resultaten. Wij willen dat de leerlingen slechts onderworpen worden aan examina die geheel afgenomen en beoordeeld moet worden door of overeenkomstig de normen van een externe door de overheid in het leven geroepen instantie. Scholen moeten opleiden voor staatsexamens en niet voor afsluitende examens waarin ook een schoolonderzoek verwerkt is. Het is duidelijk dat de nu bestaande schoolbesturen niet zullen willen experimenteren met scholen waarvoor dat het geval is.
Financiering
Wij zijn van mening dat experimentele scholen al na korte tijd op hun eigen benen moeten staan. De weg van een leerling naar het afsluitende staatsexamen moet via de experimenteerschool even duur zijn als via het reguliere onderwijs het geval is. Dat is bij een experiment door een bestaand schoolbestuur moeilijker te controleren.
Schoolstructuur
Doordat de verantwoordelijkheid voor de onderwijsprocessen vrijwel geheel bij de leraren komt te liggen kan de schoolleiding uit weinig mensen bestaan. Schoolleiders en managers zullen veel minder een sturende taak als wel een faciliterende taak hebben. Omdat een charterschool overeenkomstig onze denkbeelden weinig schoolleiders en managers zal hebben krijgt zo´n school meer financiële armslag om goede hoogopgeleide leraren aan de school te binden. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat bestaande schoolbesturen experimenten gestoeld op het hier genoemde uitgangspunt zullen willen uitvoeren.
Wij hopen u door deze brief van overtuigd te hebben van de wenselijkheid van experimenten met charterscholen/regelvrije scholen door andere organisaties als de bestaande schoolbesturen.
met de meeste hoogachting,
Ir. Seger Weehuizen,
secretaris

OP 30 MEI (als e-mail, vooruitlopend op een aangetekende brief) IS DEZE BRIEF ALS VOLGT BEANTWOORD DOOR STAATSSECRETARIS MEVROUW VAN BIJSTERVELDT :

De Initiatiefgroep CoCoNo
t.a.v. de heer ir. Seger Weehuizen, secretaris
2de Graaf van Loonstraat 3
5921 JD Venlo
Den Haag Ons kenmerk Uw brief van
VO/S&O/2008/16178 7 april 2008
Onderwerp
Regelvrije scholen
Geachte heer Weehuizen,
In uw bovenvermelde brief verzoekt u de mogelijkheid te bieden een experimentele school in te richten op basis van de uitgangspunten van Beter Onderwijs Nederland (BON). Hierover heeft u telefonisch contact gehad met de heer drs. Y. Akkerman van de directie VO. In aansluiting op dat gesprek bericht ik u als volgt.
Het Nederlandse onderwijsbestel biedt ruimte voor een grote diversiteit als het gaat om de wijze waarop het onderwijs wordt vormgeven. We kennen scholen die heel consequent volgens de uitgangspunten van het nieuwe leren werken, scholen die juist op meer traditionele leest geschoeid zijn, en tal van gradaties daartussen. Het onderwijsconcept zoals BON dat blijkens de door u meegestuurde uitgangspunten voorstaat, kan in dat spectrum heel wel een eigen plaats krijgen. Er is geen wet- of regelgeving die zich tegen die mogelijkheid verzet. Om de BON-uitgangspunten in een school te kunnen realiseren hoeven we het dus niet te hebben over regelvrijheid of over charterscholen.
Zo te beoordelen lijken hier dus geen wetten in de weg staan, maar veeleer praktische bezwaren. Naar uw inschatting is het niet mogelijk dat een schoolbestuur er toe te bewegen is een bestaande school om te vormen tot een school naar uw wens. Ik betwijfel dat. Ik constateer juist dat het scholenbestand van zeker de wat grotere besturen zich kenmerken door een toenemende diversiteit; onder hetzelfde bestuur kunnen zowel sterk vernieuwende scholen vallen, als meer traditioneel ingerichte zelfstandige mavo’s of categoriale gymnasia. Is sprake van een aanstekelijk en doordacht onderwijsconcept op basis van de BON-uitgangspunten, dat bovendien de appreciatie geniet van veel ouders en leerlingen, dan kan het voor een schoolbestuur aantrekkelijk zijn een school op een dergelijke leest te schoeien.
Het liefst zou u een op de “BON-leest” geschoeide school nieuw willen starten, zo begrijp ik uit uw brief. De kans van slagen daarvan acht ik niet erg groot. Weliswaar is het in principe niet onmogelijk om nieuwe scholen te stichten, maar gezien het feit dat Nederland al erg veel scholen kent, lijkt me de kans dat een dergelijk verzoek kan worden gehonoreerd niet zeer kansrijk. Ik raad u dan ook aan om in te zetten op een bestaande school, en het bestuur van die school er toe te bewegen deze school te transformeren naar een school die tegemoetkomt aan uw visie op onderwijs. Ik wens u daarbij veel succes.
Hoogachtend,
De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart
EINDE BRIEF
Uit het antwoord komt weer de ongelijkwaardige juridische en financiële positie van de voor- en tegenstanders van het nieuwe leren naar boven: De voorstanders zijn verenigd in de als gesprekspartner van het ministerie erkende VO-raad en krijgen geld voor experimenten. De tegenstanders mogen op zoek gaan naar een paar gematigde schoolbesturen en daar bedelen om samen met hen, maar wel onder hen, te starten met een regelvrije school. Slash21 van de stichting Carmel College is met zware financiële ondersteuning van ex-minister van der Hoeven opgezet.
Vóór- en tegen-standers van het nieuwe leren worden niet gelijkwaardig behandeld
Als jullie de concept vervolgbrief lezen is het duidelijk dat CoCoNo met het antwoord van de staatssecretaris niet aan de slag kan.
De brief van de Staatssecretaris is in aanmoedigende bewoording geschreven maar stuurt CoCoNo een waarschijnlijk doodlopende zijweg op. De brief aan Plasterk is bijna pas 2 maanden later beantwoord. Er kan gemakkelijk een over en weer schrijven ontstaan waarbij we na 6 brieven in millimeters niets maar in tijd een compleet jaar verder zijn. Toch wil ik met behulp van informatie van de BON-siters de staatssecretaris gaarne snel van dupliek dienen:
De staatssecretaris stelt:
“Naar uw inschatting is het niet mogelijk dat een schoolbestuur er toe te bewegen is een bestaande school om te vormen tot een school naar uw wens. Ik betwijfel dat. Ik constateer juist dat het scholenbestand van zeker de wat grotere besturen zich kenmerken door een toenemende diversiteit; onder hetzelfde bestuur kunnen zowel sterk vernieuwende scholen vallen, als meer traditioneel ingerichte zelfstandige mavo’s of categoriale gymnasia”.
Mijn eerste vraag aan de BONsite lezers is iets te willen zeggen over deze bewering.
De door mij gewenste regelvrije school zou aan de uitgangspunten van BON voldoen maar heeft ook extra kenmerken. Deze moeten helpen de uitgangspunten van BON te borgen. Zijn er ook besturen te vinden die zo ver willen gaan als in mijn brief beschreven is?
Dit is de tweede vraag aan de BONsite lezers.
(Ik heb waarschijnlijk nog geen perfecte analyse van het antwoord van van Bijsterveldt gegeven en misschien ook nog niet de goede vragen op de juiste mingend mijn aandacht nodig hebben)