Naar aanleiding van het bekijken van het paboforum is me opgevallen dat in het basisonderwijs een heel groot deel van de gestructureerde lessen van het verleden vervangen is door wat wel “een rijke leeromgeving” wordt genoemd.
Zet een kind in een rijke leeromgeving en het leren gaat vanzelf is de gedachte. Hij leert vanzelf praten en lopen en zal dus ook wel vanzelf leren lezen en rekenen, lijkt de gedachte.
Die filosofie wordt Het Natuurlijk Leren genoemd, of ervaringsgericht leren. Niet geheel toevallig dat de afkorting ook HNL is.
Er zijn een aantal gemeenplaatsen die dat lijken te ondersteunen.
Zo is er al lange tijd het verschil tussen “boekenwijsheid” en de “echte” ervaringen. Boekenwijsheid staat negatief te boek:)
Je leert pas echt iets als je dat ook ervaart, schijnt de gedachte te zijn, maar als je dat werkelijk meent, als alle leren ervaringsleren moet zijn, dan kun je 95% van het leren aan de kant schuiven. Er is namelijk een veelvoud meer te le(r)(z)en dan te ervaren. Voor heel veel leren is ervaringsleren simpelweg niet mogelijk. Ervaringsleren over de 2e wereldoorlog gun je dan zelfs je ergste vijand niet, laat staan je kind.
Een ander punt van kritiek hierop is dat het ervaren een persoonlijke en subjectieve gebeurtenis is. Het is (alleen) jouw ervaring en dat is nogal egocentrisch en in ieder geval sterk eenzijdig. Dus als dat ervaringsleren al mogelijk is, dan nog is het zeer de vraag of het qua kwaliteit op kan tegen het meer traditionele leren. Je kunt hooguit in sommige gevallen ervaringen aan theoretisch leren koppelen. Dat kan dan een duidelijke meerwaarde zijn. Maar in het PO is men volledig doorgeschoten. Men gebruikt de kleuterdidactiek van het ervaringsleren tot en met groep 8. Een architectuurproject om rekenen te leren (architectuur is een rijke leeromgeving jongens en meisjes, kijk eens welke huizen er in de wijk staan). Een rap om Nederlands te leren (dat is toch net zo iets als poezie, en het is zo leuk om te doen, met de ghettoblaster en de petjes scheef op de hoofden).
Terugkomend op mijn kijkje op het paboforum: bijna alle vragen van studenten over hoe je een onderwerp in de klas moet behandelen gaan over middelen om de kinderen dat onderwerp te laten ervaren. Om een rijke leeromgeving te bedenken waar kinderen dat onderwerp dan vanzelf kunnen leren. Er lijkt nog maar één generieke didactiek te zijn, of het nu om rekenen gaat of om geschiedenis: maak een “leskist” een rijke leeromgeving, en bedenk daar opdrachten bij.
Tenslotte heb ik ook pedagogische bezwaren. Dat kind in het midden van die rijke leeromgeving levert misschien wel een erg egocentrisch kind op. Een kind dat weet dat zijn waarheid de enige waarheid is en dat zelden is geconfronteerd met aspecten vanuit een ander perspectief dan dat van hemzelf. Daar krijg je geen betere mensen van, denk ik.
re leren in het Bo
Goed verhaal, 1945, ik heb twee kleine aanvullinkjes.
Als je analyseert wat men in het bo onder ervaring verstaat dan wordt het duidelijk dat de basis waarop ervaring aanhaakt wordt vergeten. Die basis is kennis, iets weten. Zomaar wat ervaren levert heel weinig op en kan inderdaad niet tegen iets schools leren op.
Ten tweede is men kennelijk ook vergeten dat kinderen van die leeftijd een relatief goed geheugen hebben. De groep die later (> 12 jaar) blijkt minder intelligent te zijn heeft van 4 – 12 jaar gemiddeld net zo’n goed geheugen als de rest van de leeftijdgenoten.
Daar wordt niet langer gebruik van gemaakt. Erg fout.
Willem Smit
De eskimo leert over kou
..maar als hij zijn dorp niet uitkomt, zal hij geen enkele notie hebben van de hitte van de sahara,
koude is dan een zinloos begrip geworden.
Ik ben het dus volledig met je eens Willem. Ervaren kan alleen als je van te voren enig zicht hebt op wat je wilt ervaren en hoe zich dat verhoudt tot andere ervaringen. Ervaren moet gericht en de richting wordt gegeven door kennis.
En je andere punt is ook juist natuurlijk. Het PO is aan het eiland-onderwijzen. Men denkt enkel en alleen aan de eigen hurken en kijkt niet verder dan groep 8 en de belevingswereld van het kind.
Allemaal generaliserend natuurlijk, want ik ken ook leerkrachten waarbij dat niet het geval is. Maar de tendens en ook de officiele richtlijnen, de oordelen van de inspectie, dat is allemaal zoals ik beschreven heb.
(Ik weet dat het politiek correcte woord inuit is, maar eskimo lijkt me duidelijker)
Eiland-onderwijzen.
Als jij op je hurken gaat zitten, om alsnog ’t woord inuit te verklaren, doe je niet veel anders, dan al die PO leerkrachten. Die zijn helaas gedwongen, dalend taalniveau, wsns etc.
Daarnaast vind ik de omschrijving, “niet verder kijken dan naar groep 8 en de belevingswereld van het kind”, ’n compliment. De leerkracht die dit al voor elkaar krijgt, knap hoor!
Zonder ’n greintje sarcasme.
Was het ooit Eskimo?
G(r)eintje.
Je gaat
even op je hurken, om inuit te verklaren..
PO leerkrachten moeten/kunnen niet anders.
Taalachterstanden, wsns en doorgeslagen mondigheid.
Eilanden bestaan niet meer.
Hooguit Ajax.
pubertijd groep 8
Kinderen raken steeds vroeger in de pubertijd (fysiek en mentaal). En pubers leren nu juist niet uit zich zelf itt waar de rijke leeromgeving vanuit gaat.
Het gekke dat onderwijzers wel weten dat hun groep 8 al volop in de pubertijd is, want ze hebben al orde problemen maar daar kennelijk geen consequenties aan verbinden.