25 Studeren in Frankrijk : les classes préparatoires, vervolg

20 september 2007
Het Internet is een prachtig medium. Het stelt je in staat de tendensen in andere landen te volgen voor zover men ’s lands taal beheerst. Het zou tot een culturele kruisbestuiving moeten leiden, zo in de trant van: het beste overnemen wat land x, y of z te bieden heeft, maar dat lijkt nauwelijks het geval te zijn, Amerika, Amerika! verplettert alle andere landen met Money, Money als geestelijke vader van ons allen! Gelukkig is Frankrijk nog redelijk eigenwijs. Hun piramidale onderwijssysteem dat selecteert op abstracte intelligentie en algemene kennis wordt heftig bekritiseerd, maar het komt evenzogoed overeen met de Franse volksaard als de ‘…koestering van middelmatigheid…’ die zo mooi pas bij modern, vooruitstrevend Nederland ‘… omdat wij vinden dat [de universiteiten] allemaal even goed moeten zijn en dus excelleert er geen een’…)*. Het is waar dat het geen feest is hier aan de onderkant van het onderwijs systeem te zitten (kom daar t.z.t. op terug). De ‘Grandes Ecoles’ trekken hier de kar, indirect profiteren de universitaire disciplines (artsen, juristen, talen) daar ook van. Een soort ‘rough justice’ maakt dat iemand met een goed eindexamen een redelijke kans heeft om de ‘numerus clausus’ barrière voor artsen te nemen (zie een eerdere blog) en die krijgt dan verder een uitstekende opleiding. Even terzijde: Hoeveel Nederlandse chirurgen laten zich discreet in Frankrijk opereren? www.prostaat.nl/lotgenoten/toonbericht.asp?whichpage=2&pagesize=10&M_ID=4495. Het mooie van de ‘classes préparatoires’ is dat jonge lui tezamen een zwaar programma doelgericht moeten afwerken. Ze verwerven een methodologie om snel na te denken en goed te werken. Ze moeten stressbestendig zijn. Er gaat iets euforisch vanuit. Het stimuleert. Binnen hun eigen cultuur is de Hemel onbegrensd. De toekomst ligt voor het oprapen, Frankrijk is de navel van de wereld. La France ne peut être la France sans la grandeur… (De Gaulle). Nou ja, tijdelijk… Hier ligt het accent op maximale kennisoverdracht en l’affirmation de soi-même. Geen misplaatste bescheidenheid, geen hype, geen gezeur over de grote Satan van de internationalisering die in Holland de schaamlap zijn van allerlei vormen van middelmatigheid, jusqu’à la capitulation des élites…. Het percoleert door de hele samenleving, het niveau van het openbare debat staat hier op een zeer hoog niveau, dat kan men zelfs in de Nederlandse pers lezen.

Voor haar entrée in het Collège Stanislas moest onze dochter ‘Les Illusions perdues’ (750 bldz) lezen van Balzac, een caleidoscoop van het Parijse burgerleven van omstreeks 1830, een goudmijn(tje) voor de algemene kennis. Ze moest ook een aardrijkskunde boek (280 bldz) in fiches samenvatten. Ik denk dat ze op allerlei vragen niet te vangen is en zeker niet op alle Europese landen en hun hoofdsteden zoals ikzelf ooit alle stations langs de Eendaagse van Anjer tot Banjuwangi uit het hoofd kende)**. Een abonnement op een kwaliteitskrant/periodiek wordt zwaar aanbevolen. Als je nooit leest dan kom je hier niet ver, een neef is dat vorig jaar tot zijn schande overkomen… Het College heeft zijn eigen ideeën over de onderwijskwaliteit en wat daarmee samenhangt. Hier is een greep uit hun ‘règles de vie’. Wij tolereren geen laisser-aller wat de kleding betreft…Kleding moet schoon zijn en niet excentriek…geen hemden die boven de broek uit hangen…geen baggy trousers… geen nike’s, maar chaussures de ville…geen petten. …Voor de meisjes geen jongenskleding, sportschoeisel, te lage decolletés, of blouses die de navel zichtbaar laten…Bij de jongens moeten de haren kort geknipt zijn en niet kaal geschoren, meisjes met lange haren moeten die samenbinden…de gemengde klassen betekent niet dat wij afstand doen van onze waarden en brengen daarvoor in herinnering dat de affectieve rijping een lang en progressief proces is. Dit sluit het gedrag van openlijke paarvorming tussen leerlingen uit. Tabak en alcohol zijn verboden evenals het bezit van pornografie. Verdovende middelen leiden tot onmiddellijk wegsturen. De leerlingen mogen geen draagbare PC’s, electronische spelletjes of geluidversterkers meenemen…. Merkwaardig genoeg wordt er niets gezegd over ‘piercings’, misschien is dat helemaal wezensvreemd wat Stan’ betreft. En ja, nog iets: De leerlingen worden gevouvoyeerd en de leraren hebben een net pak aan met een das.

Omdat het een katholieke instelling is, worden de leerlingen ingedeeld in nadenkgroepen met onderwerpen als: wetenschap en geloof; geestelijk leven; huwelijk; ongeloof; moraal enz. Een retraite en een pelgrimstocht naar Chartres staan ook op het programma. De enthousiastelingen, wier zielen dagelijks met wijwater gespoeld moeten worden, zijn welkom bij de Lauden (07h45) en de Completen (22h45).

Onze dochter is blij met de aanwezigheid van meerdere piano’s waarop ze mag spelen, er is zelfs een pianoleraar. Het is één van die dingen die de merite hebben te bestaan, al zal ze in de praktijk er nauwelijks aan toe kunnen komen. Het is een aparte wereld. De materiële verzorging wordt onmerkbaar een deel van het selectieproces; wij ouders moeten onze kinderen behoeden tegen heftige emoties zoals rouw, echtscheiding, geldproblemen, zich verlieven; ze hebben de gelegenheid niet boodschappen te doen; het rijbewijs kunnen ze op hun buik schrijven…

)*J. van Duijn in De Financiële Telegraaf van 8 september 2007

)** kijkt U hier eens naar en dan zelf een oordeel vellen: www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/3/wa/Ublad?id=1030231
Thomas von der Dunk is historicus en publicist. Hij keek een jaar lang vol verbazing naar de gang van zaken in het Utrechtse onderwijs.