In de discussie over Bram Roth’s POE, elders op dit forum, komt Bram met een opmerking die mijn aandacht trekt. Zie www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/1573#comment-10390
Hij zegt dat het begrip functie een organisatorische abstractie is, die bij eenvoudige functies wellicht terecht is, maar bij complexere functies, die gerelateerd zijn een de persoonskenmerken, geen goed beeld oplevert.
Concreet: doet elke docent hetzelfde werk? In functietermen wel, maar in de praktijk zijn er evenveel verschillende docenten als er mensen zijn die die functie uitoefenen.
Ik denk dat hij daarin gelijk heeft. Het is precies de reden waarom er voor directeuren en bestuursvoorzitters en dergelijke nooit CAO-lonen zijn. De uitoefening van de functie is zeer afhankelijk van de persoon. Hetzelfde geldt voor voetbaltrainers. Doet Ronald Koeman hetzelfde als Foeke Booij?
De verwording van de docent tot uitvoerder van een functie past in de managementsgedachte om organisaties formeel te beschrijven. Taken, procedures, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Kun je allemaal netjes beschrijven en dat maakt het moeilijke leven van de manager aanzienlijk makkelijk. Ook de kwaliteitscontrole is zo ingericht. Ik heb het vroeger altijd de kwaliteitscontrole van de tandpasta fabriek genoemd. Bevatten de tubes de juiste hoeveelheid en is de samenstelling goed, dan is er niks aan de hand. Een dergelijke afrekening op resultaat is bij docenten onmogelijk. En een voetbaltrainer wordt wel degelijk afgerekend op resultaat, maar hij mag z’n eigen elftal kiezen en opstellen en de manier van trainen zelf bepalen.
Kortom: managers maken van een organisatie met levende mensen een abstractie die stuurbaar is, maar met die verandering wordt de essentie van die (onderwijs)organisatie weg gegooid.
re Gedachten nav
Alles goed en wel 1945, maar een coördinator/manager/bestuurder moet, zoals je zegt, behalve naar een individu ook naar conglomeraten kijken. Dat hoort bij z’n functie. Daarom schuift hij inderdaad gemakkelijk met mannetjes en vrouwtjes want bij elkaar en logistiek verandert er dan veel minder dan voor het getroffen individu. Selectie aan de poort bijvoorbeeld is voor de overheid niet zo interessant want dat levert alleeen een verplaatsing van personen op en vrijwel geen financieel gewin.
Ik denk dat het er met begrip functie niets mis is. Met de invulling ervan destemeer. Die invulling en het toezicht erop is in handen van hoge ambtenaren en bestuurders. Ik ben bang dat je daar nooit meer een vinger tussen krijgt. Net las ik op deze site nog een klacht over het steeds aangekondigde maar nooit beoefende snijden in de overhead. Dat heeft dezelfde oorzaak.
Op naar de barricaden.
Willem Smit
Die
Die coördinator/manager/bestuurder is in een systeem waarin mensen zelfstandig functioneren net zo min nodig als in het verleden, toen rector en conrector gewoon primi inter pares waren. Zij kwamen voort uit, en stonden tussen docenten, en gaven zelf ook nog les. Management is niet alleen overbodig maar in de regel ook nog eens schadelijk. Inderdaad geen defaitisme maar barricaden! En de politiek staat niet onwelwillend tegen snijden in overhead, vooral als men er electoraal mee kan scoren.
ReRe gedachten
Ik begrijp ook wel dat er gekeken moet worden naar (bijvoorbeeld) fte’s of naar functies in de meer abstracte zin. Misschien heb ik me ook niet nauwkeurig genoeg uitgedrukt, of erger nog, heb ik niet nauwkeurig genoeg gedacht.
Nu je het aanscherpt, denk ik het volgende:
Het gaat er niet om dat het begrip functie intrinsiek verkeerd zou zijn, maar dat men zich moet realiseren dat er door de functie abstractie belangrijke aspecten van de werkzaamheden van de medewerker (docent) zijn weggeabstraheerd. Ik betoog dat deze abstractie managers goed uitkomt omdat de papieren wereld makkelijker te besturen is dan de werkelijke wereld. Men maakt een organisatiemodel met “poppetjes”. Die poppetjes hebben slechts een beperkt aantal kenmerken, en die poppetjes acteren in dat model, aangestuurd door regels, verantwoordelijkheden, taken en functies.
Hoe abstracter het model, hoe meer er is weggeabstraheerd, hoe makkelijker het besturen, hoe makkelijker het vervangen van poppetjes.
Juist bij complexere functies weegt die abstractie zwaarder. Een goede manager dient in staat te zijn om de werkelijkheid te managen en niet enkel het simulatiespelletjes dat hij er van gemaakt heeft.
Daar komt nog een ander (typisch Nederlands?) aspect bij: het vreselijke woord “eerlijkheid”. Ook dat is een abstractie en ook dat wordt gierend misbruikt. Ja, maar die tweedegrader doet toch hetzelfde, heb jij dan recht op een ander salaris? Iedereen moet zonder onderscheid des persoons worden behandeld: je onderscheidt verschillende personen dus niet, je abstraheert. En dat doe je naar kenmerken die jou het beste uitkomen. En de (eerstegrader) die zegt dat hij helemaal hetzelfde werk niet doet, want hij weet meer van z’n vak, die is prompt de lul omdat hij “meer” wil zijn dan de ander. Als je al van het gelijkheidsideaal afwijkt, dan mag dat enkel ten faveure van een ander.
Het is wat “hardop” denken. Misschien onvoldoende gestructureerd. Hopelijk toch duidelijk genoeg om verder te denken.
bij elkaar verandert er veel minder dan…..
Je opmerking “want bij elkaar en logistiek verandert er dan veel minder dan voor het getroffen individu ” is volgens mij niet juist.
Er verandert in het organisatorische model veel minder, maar in de werkelijkheid verandert er juist heel veel. Niet enkel voor de betrokken docenten, maar, en dat is soms belangrijker, voor de organisatie als geheel. Voor het bestaansrecht avn de organisatie.
Vervang alle 1egraders door 2egraders en de organisatorisch vernadert er wellicht niets, zelfs de studenten kunnen evne tevreden zijn, maaruiteindelijk zijn er wel degelijk wezenlijke dingen veranderd en is de organisatie minder waardevol geworden in relatie met het doel van die organisatie. Wellicht wel rijker, of machtiger, of groter.
Bij die abstracties (zoals functie) ligt het er aan wat je abstraheert.
Bij eenvoudige functies komt de abstractie functie beter overeen met de werkelijke invulling daarvan. De ene of de nadere lopende band werker maakt voor het werk geen verschil. De ene of de andere docent wel. De ene of de andere manager trouwens ook.
re bij elkaar
De tijden dat de rector nog voor de klas stond keren niet terug. Helaas. De ambtenarij en de samenleving heeft een graad van specialisering en rationalisering bereikt dat daarvoor een revolutie nodig is en die komt er niet. De constatering dat management schadelijk is, is niet juist, althans niet het hele verhaal.
Die ambtelijke rationalisering etc. bestaat voor een groot deel, inderdaad 1945, uit de abstrahering, de functionalisering van beroepen die hierdoor worden gedegradeerd tot loonwerk, en werkers tot poppetjes/mannetjes. Het is een dehumanisering ook en het gevoelde verdriet en de verontwaardiging daarover verklaart veel van het moralisme op deze site. Dat moralisme is uitstekend.
Abstrahering van mensen is een noodzakelijke maar onvoldoende voorwaarde voor goed management.
Als het echt mis gaat dan is de ondergeschikte een nummer, een schadelijk insect, of best nuttig voor de samenleving zoals ik een driedelig costuum eens in Buitenhof hoorde zeggen. Het is dus echt mis met ons als je de recente geschiedenis overziet.
De exclusieve belangstelling van de manager en zijn kaste voor de eigen positie, en het hiermee corresponderende eigenbelang dat het middenkader regeert onttrekken veel aan het zicht. Ook wat het betekent als je alle 1e-graders vervangt door 2e .
Het is wel moeilijk hoor, abstraheren van functies. Voor je het weet zit je in de hoek van Marx en andere antimetafysische energieke jongens. Zijn m’n 2000 tekens al op?
Willem Smit
Het onderwijs is een machinebureaucratie
Het onderwijs is een machinebureaucratie. Lees ook Hoofdstuk 9 van Organisatiestructuren, Mintzberg, Henry.
Vraagje: Moet de
Vraagje: Moet de kwetsbaarheid van een machinebureaucratie niet zijn: “wel effectief, niet efficiënt” ipv het omgekeerde? Er wordt gerept van overhead, toch? Anders snap ik de bron niet.
Ik verbaas me enigszins over
Ik verbaas me enigszins over de gelatenheid waarmee men accepteert dat management ‘nou eenmaal van deze tijd is’, bijvoorbeeld met een beroep op rationalisering. We hebben toch allemaal een verstand? Zien toch dat het misgaat? Ik vind een ontwikkeling naar meer management niet rationeel want contraproductief, dus met rationalisering breng ik deze ontwikkeling niet in verband. Het gilde der managers is een van de grootste en schadelijkste economische risico’s van deze tijd; laten we het onderwijs ervan ontdoen, en niet gelaten afwachten tot de ramp zich voltrekt.
Management en rationalisering
Inderdaad Bram, in een echte rationalisering vliegen de meeste managers eruit omdat ze toch niet toevoegen (alleen maar afpakken).
Dat de tijd van de rector die ook voor de klas staat definitief voorbij is, daar wil ik niet aan. Dat is nog steeds best mogelijk.