Deze onderwijsadviseur heeft niets geleerd

Het volgende artikel van onderwijsadviseur Ed Schüssler stond in Trouw van 22 november 2006.
____________________________________________________________
Met meer geld koop je geen beter vmbo

Nog nooit is er zoveel extra geld beloofd aan het onderwijs. Het kwakkelende vmbo heeft niet zozeer geld nodig, maar een betere organisatie.

Onderwijs was weer een topper in de verkiezingsprogramma’s. Nog nooit echter vond ik zo veel miljarden en zo weinig visie. Het lerarentekort moet met salarisverhoging worden geremd. Schoolboeken moeten gratis worden. Meer geld moet alles beter maken. Nergens een indringende beschouwing over de staat van onderwijs. Geen analyse van het kwaliteitsverlies in het voortgezet onderwijs, geen alarmbel bij de oprukkende segregatie, bij de hoge uitvalcijfers en de oprukkende baascultuur.

Maar met extra geld repareer je geen scheefgroei. Dat is funest als het om het vmbo gaat. Na het basisonderwijs is vooral het vmbo de leerschool van de integratie. Alleen dat al zou genoeg reden moeten zijn om de minpositie van het vmbo te verbeteren. Maar niemand in Den Haag toont lef. Het vmbo moet zich zelf zien te redden. Mijn stelling: alleen door mavo en vbo (op termijn) af te schaffen, kan je van het vmbo een successchool maken.

Wat is er mis met het vmbo? Niks, zeggen allen die zich uit de naad werken om hun leerlingen gemotiveerd te houden. Veel, zeg ik. Allereerst: het vmbo is geen schooltype maar een onmogelijke optelsom van mavo en vbo. Tien jaar geleden vond iedereen dat mavo en vbo samen de eerste schakel vormden in het beroepsonderwijs. Niet langer gold mavo als voorstation voor havo. Minder dan 20 procent van de leerlingen ging door naar het havo, nu al minder dan 10 procent. Toch deinsde staatssecretaris Tineke Netelenbos terug voor de samenvoeging tot een echt nieuw en functioneel schooltype, bang voor politieke commotie. Het werd dus vmbo, geen schooltype maar een dekmantel. Het is de grootste weeffout in ons schoolsysteem.

Vmbo is doorgeschoten selectie gebleken. Het doel was om pas na twee jaar basisvorming in leerjaar drie te starten met de leerwegen. Anno 2006 is die wetstekst (!) geheel achterhaald. Na de Citotoets starten alle leerwegen direct in klas een. Er is geen brugklas meer waar talenten in puberjaren kunnen groeien. Met uitval als gevolg. Wie met (taal)achterstand binnenkomt, zit al op z’n twaalfde in de bezemgroep. Je mag raden wie je daar tegenkomt.

Dan het derde pijnpunt: het vmbo beloofde programma’s die beter op het mbo zouden aansluiten. De werkelijkheid is dat de vroegere vier niveaus in mavo en vbo zijn blijven bestaan. Ze hebben alleen nieuwe etiketten gekregen, heten nu theoretische, gemengde, kader- en basisberoepsgerichte leerweg.

Het vmbo blijft kwakkelen zolang het mavo blijft aanschurken bij havo/vwo. Het is tekenend voor het verslechterde vmbo-imago dat scholen het mavobord weer op de muur spijkeren. De geringe vmbo-kracht heeft tot gevolg dat de beroepsopleiding nog altijd in het mbo begint. Vmbo bungelt eronder, omdat het niet kwalificeert. Ook zonder vbo-diploma kan je binnenkomen in het mbo.

Maak, allereerst, vanaf 2010 van vmbo een nieuw schooltype met in de bovenbouw (leerjaar 3 en 4) minstens vijf verschillende in het mbo doorlopende leerwegen. Maak nooit meer sec een theoretische leerweg.

Ten tweede: geef scholen ruim baan om in de tussenliggende jaren in eigen tempo naar de nieuwe situatie toe te groeien.

Ten derde: verplicht alle scholen – ook havo/vwo – om de eerste twee jaar in te richten als een periode waarin uitgezocht wordt wat de leerling kan. Op basis hiervan wordt de leerweg vervolgd in leerjaar drie van havo/vwo of vmbo.

Ten vierde: maak het havo zesjarig waardoor ook de vmbo-leerling met havocapaciteiten, vanaf leerjaar drie mee kan in de havo.

Zo niet, dan vrees ik dat het vmbo bij de verkiezingen van 2010 weer prominent op de agenda staat.

Ed Schüssler is onderwijsadviseur en -publicist
_________________________________________________________
Drie opmerkingen:
*De eerste alinea (Onderwijs..baascultuur) is goed, maar daarna….

*In “tien jaar geleden vond iedereen dat mavo en vbo samen de eerste schakel vormden in het beroepsonderwijs” moet ‘iedereen’ vervangen worden door een klein groepje politici en onderwijsadviseurs.

*Hier hebben we weer de middenschool als oplossing voor alle kwalen!