Docenten voelen zich door managers geïntimideerd
door Remko Tanis
DEN HAAG – Veel managers in het voortgezet en hoger onderwijs intimideren docenten die hun plannen in de weg staan. Kritische leraren krijgen onmogelijke roosters toebedeeld, zijn het slachtoffer van pesterijtjes of krijgen, in het uiterste geval, ontslag aangezegd.
Dat zegt bestuurslid M. Peletier van Beter Onderwijs Nederland (BON). Deze vereniging stelde zes weken geleden het Meldpunt Intimidatie open. Daarop zijn inmiddels zestig meldingen binnengekomen met klachten over bijna even zoveel scholen. Volgens Peletier is het probleem veel groter, maar zijn de meeste docenten bang om hun mond open te doen. „Er heerst een angstcultuur“, zegt Peletier. „Schoolmanagers zijn oppermachtig geworden. Het ministerie heeft scholen steeds meer vrijheid gegeven. Daardoor hebben directies de macht kunnen grijpen ten koste van de vrijheid van docenten.“
Het probleem zou vooral spelen op de grote ’onderwijsfabrieken’, zoals hbo-instellingen en ROC’s. Peletier: „Er zitten carrièremanagers, die niets met onderwijs hebben, maar op hun cv wel willen zetten dat ze iets hebben veranderd op een school. Ze vragen zich niet af of die verandering ook goed is voor de kwaliteit van het onderwijs.“ Docenten die zich die vraag wel stellen en de directie daarover kritisch benaderen, worden gezien als lastposten, aldus BON.
„Moderne schoolmanagers runnen hun school als een koekjesfabriek“, zegt Peletier. „Een docent is in hun ogen een lopendebandmedewerker, die niet meer zelf mag bepalen hoe hij onderwijs geeft. De docent moet gedachteloos, kritiekloos uitvoeren wat het management wil. Degenen die toch kritiek hebben, worden weggewerkt. Vaak zijn dat de betere leerkrachten, die zelfverzekerd genoeg zijn om kritiek te uiten.“
Anoniem
Volgens Beter Onderwijs Nederland ervaren alle docenten die het meldpunt benaderde een sterke druk om klakkeloos te slikken wat het management zegt, ook als dit ten koste gaat van de onderwijskwaliteit.
„Dat beeld zien we ook terug op het forum van onze website, waar mensen onder pseudoniem hun verhaal doen“, zegt Peletier. „Directies dreigen een contract niet te verlengen of zorgen ervoor dat docenten hun eigen vak niet meer kunnen geven.“
Het probleem is volgens Peletier moeilijk in kaart te brengen, omdat veel mensen vrezen voor hun baan als zij met hun verhalen naar buiten treden. „Er zijn ook meldingen binnengekomen van mensen die alleen maar aangeven dat zij een boekje open zullen doen, maar niet voordat zij met pensioen zijn.“ GPD
Als hieruit niet duidelijk wordt hoe de vork in de steel zit dan weet ik het ook niet meer.
Ik kom er verder op terug als ik met pensioen ben/mag…. nog maar een kleine 20 jaar te gaan!
ook ik hoor bij die zwijgende club
Ook ik acht het verstandiger pas bij mijn pensionering – nog 25 jaar – een boekje open te doen over de gang van zaken bij mij op school.
Intensieve menshouderij
Ik werk niet in het onderwijs, dus ik ben niet bijzonder goed bekend met de dagelijkse gang van zaken bij onderwijsorganisaties. Vanmorgen las ik op de voorpagina van dagblad De Gelderlander het bericht “Managers intimideren kritische docenten”. Het bericht lezend kwam bij mij de vraag op :”Nu pas, loopt het onderwijs wat betreft de vermanaging achter bij de rest van de maatschappij” ?
In het bedrijfsleven, met name na fusies, komt de leiding sinds jaren steeds meer in handen van managers met weinig tot geen vakinhoudelijke kennis en ervaring, die hun “targets” moeten realiseren. Dat gaat veelal ten koste van de kwaliteit van het werk en dus van de doelstellingen van vakspecialisten. Na het uiten van kritiek kan het ook ten koste gaan van hun carrière.
Het bericht over management in het onderwijs was dan ook heel herkenbaar. Vorig jaar is er een boek verschenen van Jaap Peters en Judith Pauw met de titel “Intensieve Menshouderij” (Uitgeverij Scriptum, Schiedam, ISBN 90 5594 328 2/NUR 801- Management). Daar staat de problematiek naar mijn mening uitstekend beschreven.
Intimidatie na fusie
Beste Cees,
Dank voor deze bijdrage. Intimidatie is in het bedrijfsleven inderdaad geen vreemd verschijnsel. Het is dan ook verbonden aan de privaatrechtelijke status van het bedrijf. Wij waren in het onderwijs voorheen echter altijd in dienst van de publieke zaak. Wij gingen voor ons vak en onze leerlingen. Door de privatisering zijn wij echter in een bedrijf terechtgekomen. Dit bedrijf heeft niet meer dezelfde doelen als wij en dat is wennen. Dit zijn dan ook nog niet zomaar bedrijven maar het zijn monopolistische organisaties zonder output verplichtingen. Ze kunnen doen wat ze willen. We weten feitelijk niet eens meer wat nog wel of niet kan en er is veel willekeur, de directies zijn oppermachtig. De kans dat je iets verkeerds zegt is groot en dus de kans op intimidatie ook. Het overkomt vooral diegene die nog niet in de gaten hebben dat goed onderwijs geen prioriteit meer heeft.
Corgi
Kwaliteitsbeleid als wapen
Het door de onderwijsinspectie veplicht gestelde kwaliteitsbeleid kan handig worden ingezet (‘misbruikt’ is niet het woord, want dat zou impliciet suggereren dat kwaliteitsbeleid an sich OK is) om kritische leraren te dumpen, bijvoorbeeld doordat ze hun competenties volgens de kwaliteitsmeting niet, of niet meer, halen. Het laat zich tevens zeer prettig gebruiken als verklikkersinstrument: Onder het mom van transparantie laat je docenten elkaar controleren en de rapportjes bij jou als directie inleveren. Je kunt je als schoolleiding heerlijk achter het kwaliteitsbeleid verschuilen om je eigen kwalijke agenda door te voeren en tegenover de buitenwereld een integere opstelling te kunnen blijven veinzen. Goede redenen waarom kwaliteitsbeleid dient te worden AFGESCHAFT!! Ronald, je hebt ook een goed verstand, luister je mee? Dringt het door?
Die Schule des Lehrers Joseph K.
Kafka zou een geniale roman kunnen schrijven over de huidige management wantoestanden in het onderwijs en de totale vervreemding die deze teweegbrengen bij de welwillende docent.