Berichten door Hans Besseling

Met mij hebben waarschijnlijk velen uitgekeken naar een reactie van het bestuur van BON op het actieplan van Plasterk. Op zijn Blog geeft Mark Peletier met twee andere bestuursleden, Paul Bezembinder en Ralph Hanzen, een reactie, die m.i. de kern van de zaak raakt. “De minister eist in zijn eigen plannen ook niet de macht op zelf een sturende rol te spelen. In die zin toont de minister zich een ambitieus brullende, maar tandeloze leeuw.”

Uit het plan: Een sterkere beroepsorganisatie voor leraren kan hen ondersteunen in hun professionele ontwikkeling.

Hoewel ik me voorgenomen heb het plan in detail te gaan beoordelen is mijn eerste reactie niet gunstig. Het is realistisch dat het plan uitgaat van het besef dat er een proces van herstel moet worden ingezet, dat pas over een groot aantal jaren goed onderwijs voor de jeugd zal kunnen opleveren. Het is heel triest, maar als gevolg van jarenlang gepruts vanuit een politieke ideologie zal het in enige generaties slechts voor de meest intelligente en best opgevoede leerlingen weggelegd zijn zich te ontplooien overeenkomstig hun aanleg en capaciteiten.

Vandaag deed ik een merkwaardige ontdekking. Omdat de schoolboeken toch de leiddraad zijn in het onderwijs besloot ik mijn informatie over het primair en voortgezet onderwijs eens op te frissen met de aankoop van een reeks schoolboeken. Daar de boekhandels in Delft me hier niet aan konden helpen ging ik naar Donner in Rotterdam. Enige jaren terug was ik daar ook al geweest met de vraag naar schoolboeken.

Zojuist het boek van Theo Thijssen ‘De gelukkige klas’ gelezen. Een haast ontroerende ondersteuning van de doelstellingen van BON !

‘De ondergang van de Nederlandse leraar’ van Ton van Haperen gaf mij een onthullend beeld van het huidige onderwijs in ons land; meer speciaal van het voortgezet onderwijs van het type vmbo, havo en vwo. “Niemand hoeft mij te vertellen hoe het werkt onder leraren. Ik kom uit een onderwijsgezin en herinner me de verjaardagen van mijn ouders in de jaren zeventig van de vorige eeuw nog haarscherp”, is het begin van de proloog van het boek.

Van Rinnooy Kan lees ik: “Stel je voor, binnen zes à zeven jaar vertrekken in het voortgezette onderwijs drie van de vier leraren. Maar het gaat niet alleen om de kwantiteit, ook de kwaliteit is een probleem.

Wat wordt er bedoeld, als er op wordt aangedrongen dat werkgevers zorgen voor scholing of bijscholing van hun werknemers? Ik denk toch dat men hierbij door docenten begeleide cursussen op het oog heeft. Het woord scholing is tenslotte direct afgeleid van het klassieke beeld van een school.
Ik vroeg me af of de onderwijsvernieuwers ook methoden voor het vernieuwen van kennis op latere leeftijd hebben bedacht voor al degenen, die niet in staat zijn zelf een ‘education permanente’ te verzorgen en daarvoor de bemoeienis van werkgevers behoeven.

‘Ons is altijd verteld hoe verstikkend, bezadigd, onindividualistisch en voorspelbaar de jaren vijftig waren. ‘

Zelf met mijn opleiding een product van de jaren vijftig neem ik altijd wat meewarig kennis van de uitspraken van de producten van die zogenaamd bevrijdende zestiger jaren. Het is begrijpelijk dat de door irreële sociale ideeën gedreven hervormers uit die tijd, nu zij met een kater zijn blijven zitten, keer op keer behoefte hebben af te geven op de jaren vijftig, al hebben zij met hun levenswijze hun idealen van destijds nog zo verloochend. Waar is de tijd dat ik ze bij mij thui

Nu de Tweede Kamer heeft geconstateerd dat de door de politiek in een haast versneld tempo opgelegde onderwijsvernieuwingen tot vrijwel niet meer te beheersen problemen leiden, ondanks het feit dat een steeds groter deel van het onderwijsbudget wordt aangewend voor ‘de besturing’ van het onderwijsproces, nu moet een parlementair onderzoek de basis gaan leggen voor een nieuwe ingreep van diezelfde Tweede Kamer om de zaak weer onder controle te krijgen. Ik heb daar geen enkel vertrouwen in.

Wat al direct opvalt in de vragen, die aan de orde worden gesteld, is het ontbreken van enige belangstelling voor de ontwikkeling van het onderwijs in Nederland in de tijd, dat er op het ministerie de talloze beleidsambtenaren ontbraken, die sinds de zestiger jaren niet geremd door eigen onderwijservaringen, geïnspireerd door ideologische doelen voor de ontwikkeling van de maatschappij, systemen van onderwijs bedachten ter voorbereiding van de leerlingen op het functioneren in die nieuwe maatschappij. Dat vanuit hun op de maatschappij gerichte visie hierbij een specifieke vakinhoud niet meer als de primaire over te dragen kennis werd gezien is begrijpelijk, maar niet vergeeflijk. Selectie op aanleg en intelligentie in onderwijs is voor leerlingen en voor leraren onvermijdelijk om van beide kanten voldoening te kunnen putten uit de inspanningen, die nu eenmaal bij kennisverwerving en kennisoverdracht geleverd moeten worden.