Berichten door Corneille Colombe

SUCCESFACTOREN VAN BEROEPSONDERWIJS
Oftewel: leren gaat van binnen naar buiten

1. KORTE SAMENVATTING
Het Bibu-concept (leren gaat van binnen naar buiten) beoogt een brug te slaan tussen klassicaal onderwijs en het nieuwe leren. Voor de beoordeling van dit concept geef ik eerst de inhoud in een oogopslag. Als het verhaal u niet bevalt kunt u de rest ongelezen laten.

Als je (het onderwijs) wilt vernieuwen moet je ‘buiten de kaders treden’.
Wij hebben binnen het MBO succes geboekt door uit het bestaande patroon te stappen en van binnen naar buiten te gaan. Onze opleiding (niveau 1 en 2, ICT) realiseert een uiterst succesvolle vernieuwing binnen ons ROC (80% van de drempelloze instroom gaat door naar niveau 3 en schept zodoende beroepsperspectief voor onze dropouts).

Werk zelf op ons randstad-ROC samen met vijfcollega’s met zo’n 160 potentiële schooluitvallers. Niveau 1 en 2 jongens. Tachtig procent is allochtoon. Veel Marokkanen. Wij hebben zelf het uitvalprobleem opgelost, hebben de afgelopen vijf jaar feitelijk nauwelijks dropouts gehad. Door ‘out-of-the-box’ te gaan. Door het onderwijsproces te herontwerpen, niet alleen door van buiten naar binnen te werken, niet door alleen kennis op te lepelen, niet door te pamperen, niet door te dwingen, maar van binnen naar buiten, op basis van de energie van de leerling zelf. Het herontwerpen hebben we zelf gedaan, we hebben niemand nageaapt. Het besef van de leerling is feitelijk uitgangspunt. Naast allerlei workshops hebben we veel aandacht voor ‘wat wil je eigenlijk?’, voor motivatie van binnen uit. We hebben een veelheid aan programma’s om richtingsbesef aan te kweken. Zo is een prima mengvorm ontstaan van klassikaal onderwijs én zelfstandig werken.

Het BON noemt als een van de actiepunten: ‘Het management moet in dienst staan van het primaire proces’. Deze aanbeveling verdient analyse en verdieping. Wat is er aan de hand met het managen en besturen? Geldt deze eis alleen het onderwijs?

Voor het onderwijs ben ik een zijinstromer, maar ben bedrijfskundig opgevoed en heb dertig jaren als bedrijfskundige gewerkt. In die tijd heb ik honderden managers en duizenden
medewerk(st)ers gehoord. Daartussen zaten nogal wat onderwijsinstituten, heb titels gemaakt als ‘van fusie naar ruzie’.

Naar mijn beleving is het moderne managementdenken zo’n vijfentwintig jaar geleden feitelijk ingevoerd. Wat werd er toen gezegd? Wat een manager doet (sturen), staat los van het primaire proces. Managen op zich is een vak. Zelf heb ik zo meegemaakt dat een manager van de huisvuildienst met succes een sociale dienst ging runnen. Een manager hoeft niet van inhoud te weten. Dit denken heeft zich breeduit genesteld in westerse samenlevingen.

Als leerlingen niet gemotiveerd zijn kun je de leerlingen de schuld geven, maar je kunt ook naar het eigen gedrag van docenten kijken, wat hebben die te leren? Dat lijkt me productiever dan de oorzaak bij leerlingen zoeken, je kunt beter van binnen naar buiten kijken. Bij het scheppen van beter onderwijs staan toch de docenten aan het roer?

Wat mij als zij-instromer (met doctoraal arbeidspsychologie in mijn kontzak) is opgevallen dat de didaktiek en de pedagogiek nauwelijks aandacht kent voor intrinsieke motivatie. Een ander woord voor intrinsieke motivatie is richtingsbesef. Mijn eerste taak bij het ROC was het op freelance-basis voorlichting geven aan eerstejaars. Mijn eerste vraag was steevast: ‘wat wil je eigenlijk?’. Het antwoord was steeds: ‘Dat weet ik niet’. Toen ik enkele weken later aan laatste-jaars leerlingen het vak bedrijfskunde probeerde over te dragen was mijn vraag ook: ‘wat wil je eigenlijk?’. Ook daar was het antwoord identiek aan dat van de eerstejaars, men wist het niet. Leerlingen zaten dus drie tot vier jaar op het ROC en waren in hun richtingsbesef geen centimeter opgeschoten. Toen wist ik dat hier een enorme winst te boeken viel want voor het aanspreken van talenten van leerlingen (en docenten!) is niet alleen vaardigheid van belang, maar ook richtingsbesef. Ook in de natuurkunde is vermogen een functie van kracht (vaardigheid) en richting(motivatie).

Liever bedreigd door een Marokkaan dan door een manager!

Ik zal me even voorstellen, zes jaar in MBO, zij-instromer, haal prima resultaten met N1/N2, 80% stroomt door naar een hoger niveau (N3). Nauwelijks dropouts maar het management haalt deze resultaten onderuit. Schrijf hier onder een schuilnaam, ben onder curatele gesteld door mijn directie.

Voor mij zijn de BONpunten nieuw, maar gaan niet ver genoeg. Het is allemaal nog erger, maar met name de opstelling van veel managers is rampzalig voor het MBO-onderwijs:
* Geef docent vak terug.
Commentaar Corneille (CC): maar vergroot de aandacht voor sociale en organisatorische vaardigheden.