Omvang intimidatie onderwijs reden tot grote zorg

BON is bezorgd over de omvang van intimidatie in het onderwijs.

Recentelijk zijn meerdere berichten verschenen over leraren die geïntimideerd of onder druk gezet worden. De AOb meldt dat leraren gedwongen worden om cijfers te verhogen en dat zij maar beperkte autonomie hebben bij het uitvoeren van hun werkzaamheden. De minister heeft
gevraagd misstanden te melden bij de Inspectie maar dat kan vervelende gevolgen hebben. Leraren die openlijk hun bezorgdheid uiten over misstanden kunnen ontslagen worden op basis van een ‘verstoorde arbeidsrelatie’ (lees hier het artikel in ScienceGuide). Vaak moet dan de onschuldige werknemer vertrekken en de verantwoordelijke leidinggevende mag blijven. Met een vaststellingsovereenkomst wordt de hele zaak verborgen gehouden. Naar aanleiding van berichten over dergelijke misstanden zijn er al kamervragen gesteld.

Goede werknemers die een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij, worden gehinderd bij het uitvoeren van die taak.

Bij het Meldpunt Intimidatie van Beter Onderwijs Nederland komen regelmatig meldingen binnen van leraren die geïntimideerd en onder druk gezet worden, meestal door leidinggevenden. Het is een van de oorzaken van het lerarentekort. Uit een onderzoek van Teacher Tapp blijkt dat de te grote werkdruk en ontevredenheid over het management de belangrijkste redenen zijn om te vertrekken uit het onderwijs.
Naar aanleiding van deze berichten heeft Beter Onderwijs Nederland een kleine enquête gehouden en gevraagd naar de ervaringen van leden met de veiligheid op de werkvloer.

De enquête is ingevuld door 207 leden van Beter Onderwijs Nederland. Ruim de helft (57%) van de respondenten is werkzaam in het vo, 14% in het mbo, 12% in het hbo, 10% in het po, 4% in het wo en 3% is elders werkzaam.
Van de respondenten zegt slechts 24% altijd in een veilige omgeving te kunnen werken. 76% van de respondenten heeft dus in meer of mindere mate te maken met een onveilige werkomgeving. Dat is zorgwekkend. Iedereen moet in veiligheid kunnen werken. 7% van de respondenten geeft aan zelfs nooit veilig te kunnen werken. Van de overige respondenten zegt 41% dat zij meestal een veilige werkomgeving hebben en 28% heeft soms geen veilige werkomgeving.
Het antwoord op de vraag of men onder druk gezet is tijdens het werk laat een vergelijkbaar beeld zien: slechts 23% zegt nooit onder druk gezet te zijn. 77% van de respondenten zegt soms (63%) of regelmatig (14%) onder druk gezet te zijn. Met name leidinggevenden gaan hier de fout in. 63% van de respondenten zegt dat hun leidinggevende hen onder druk gezet heeft. Collega’s (17%), ouders (9%) en leerlingen (8%) doen dit veel minder.
De aanleiding om iemand onder druk te zetten of te intimideren is heel divers. In 40% van de gevallen gaat het om problemen met de te verrichten werkzaamheden. Er is te weinig tijd voor te veel werk (27%) of men moet werk doen dat niet passend is (13%). Bij 11% van de respondenten is er sprake van een medisch probleem. In de helft van de gevallen (50%) is er een andere reden.
De wijze van intimideren of onder druk zetten is meestal verbaal (45%) maar er is ook sprake van sabotage van de werkzaamheden (20%), dreiging met ontslag (15%) en soms zelfs van fysiek geweld (2%). 18% van de respondenten antwoordt dat zij op een andere manier geïntimideerd of onder druk gezet zijn.
Leraren die hulp nodig hebben, wenden zich meestal tot de vertrouwenspersoon (32%), collega’s (21%) of anderen. Slechts 17% roept de hulp in van de leidinggevende.

Het wordt tijd dat de rechters beter uitzoeken wie er verantwoordelijk is voor een verstoorde arbeidsrelatie.

Algemeen blijkt uit de antwoorden dat leraren vaak in een onveilige situatie hun werk moeten doen. Leraren worden vaak onder druk gezet of geïntimideerd. De respondenten melden ook dat de relatie met de leidinggevende vaak niet optimaal is. Met name leidinggevenden zetten regelmatig leraren onder druk of maken zich schuldig aan intimidatie. Intimidatie door collega’s, ouders en leerlingen komt veel minder voor.
Beter Onderwijs Nederland vraagt aandacht voor het probleem van intimidatie op de werkvloer. Om het lerarentekort kleiner te maken is het niet voldoende om alleen de werkdruk te verlagen en het salaris van de leraren te verhogen. Ook de arbeidsomstandigheden moeten aanzienlijk verbeterd worden.
Goede werknemers die een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij, worden gehinderd bij het uitvoeren van die taak. Dat geldt niet alleen voor het onderwijs. Het wordt tijd dat de rechters beter uitzoeken wie er verantwoordelijk is voor een verstoorde arbeidsrelatie en niet langer er maar vanuit gaan dat met het vertrek van de werknemer de problemen opgelost zijn.