Onder Ede

Welke bijdrage aan welk probleem het afleggen van een eed aan het einde van de opleiding basisschoolleraar moet leveren is mij compleet een raadsel. Maar bij de Christelijke Hogeschool Ede is het dan zover. Bij hun afstuderen zullen studenten collectief plechtig beloven dat zij “hun ervaringen en talenten zegenrijk in zullen zetten voor het ontsluiten van de talenten van de leerlingen ” (De Volkskrant vandaag). De tekst kan volgens de krant gelezen worden als een pamflet tegen de bureaucratisering. Dat lijkt me een nogal merkwaardige uitleg. Want waarom dan niet gewoon een vlammend protest daartegen laten horen, waarin man en paard genoemd worden,  in plaats van deze holle retoriek? Het idee voor de eed schijnt al eerder geopperd te zijn in een advies “Leraarschap is eigenaarschap” van de Onderwijsraad uit 2007. Over dat eigenaarschap is de afgelopen jaren heel wat te doen geweest Allerlei concrete voorstellen om daarin verbetering aan te brengen zijn tot nu toe door de achtereenvolgende bewindslieden consequent afgehouden. Zo’n zielige eed draagt daar niets aan bij. Maar de Onderwijsraad ziet hem als een “sluitstuk van professionalisering”, dat aangeeft “dat de leraar onderdeel is van een instituut  waar waarden een centrale plaats innemen”. Waarom nu juist die eed dat allemaal “ aangeeft”  is onduidelijk.  Hoogleraar Wubbels relativeert de eed enigszins, omdat studenten volgens hem al tijdens de opleiding hiervan doordrongen worden.  Hij ziet de betekenis ervan  als een soort “rite de passage”, wat mij een wel een erg zware term lijkt voor zo’n in wezen vrijblijvend gebaar. Maar rituele vormen voor van alles en nog wat zijn erg in de mode. Mij lijken dit soort rituelen eerder plaatsvervangend voor de aanpak van werkelijke problemen en voorbeelden van wat Annie Romein-Verschoor destijds noemde “woekering van attributen”.  Over de opleiding in Ede heb ik geen oordeel, misschien is deze wel heel goed. Tegelijkertijd is er de laatste tijd heel wat fundamentele kritiek op de gehanteerde didactiek en methoden van diverse lerarenopleidingen. Dat daarmee iets gebeurt lijkt mij veel belangrijker. Wubbels wil aan de eed graag een zin toevoegen, waarin de leraren beloven dat ze zullen proberen het onderwijs te verbeteren op basis van wetenschappelijke kennis. Ook deze toevoeging is volkomen loos, want moeten ze op grond van deze belofte nu kiezen voor het realistisch rekenen of juist niet, om maar eens een voorbeeld ten noemen. Er is geen één op één vertaalslag van wetenschap naar onderwijs, dat is maar al te pijnlijk gebleken. Waar het om gaat is dat naar leraren geluisterd wordt.