Ondeugdelijke ballon van Plasterk

Ondeugdelijke ballon van Plasterk

Het weekend voordat hij zijn plannen voor het hoger onderwijs bekend maakte verscheen er een soort tussentijdse evaluatie van minister Plasterk in NRC Weekblad van 29 augustus.
Het is moeilijk na te gaan hoe ‘fair’ zo’n beoordeling is maar de belangrijkste indruk is dat men in brede kring meent dat de minister de verwachtingen niet heeft waargemaakt: geen visie, weinig daadkracht.
Eén opmerking in het artikel vond ik curieus. Oud-collega’s van het laboratorium waar Plasterk voorheen werkte zeggen dat Plasterk’s overal optreden met een hoed pas gekomen is met het ministersschap. Ze noemen het ‘aanstellerij’. En inderdaad, dat een man van in de vijftig, het nodig vindt om zich van zo’n middel te bedienen om beter in de publiciteit te komen, geeft te denken.
Enfin, twee dagen later kwam hij met zijn plan voor een ‘stelselherziening’ voor het hoger onderwijs. Hij is van mening dat het huidige stelsel niet langer geschikt is om de grote en diverse studentenpopulatie op te vangen. Hij ziet veel in het Californische model, waar het hoger onderwijs in vier niveaus is verdeeld.
Er is heel wat in te brengen tegen het plan. In de praktijk is het natuurlijk allang zo dat er verschillende niveaus zijn in het hoger onderwijs omdat de ene opleiding veel hogere eisen stelt dan de andere. De pedagogische academie staat helemaal onderaan in de hiërarchie, studies als theoretische natuurkunde zijn het moeilijkst. Eigenlijk raken de uitspraken van Plasterk niet aan de kern van het probleem. De niveauverschillen bestaan al aan het eind van de basisschool en worden alleen maar groter in het secundair onderwijs zonder dat die verschillen adequaat door externe examens worden geregistreerd. De leerlingen komen slecht gesorteerd aan in het hoger onderwijs en daar wordt – tengevolge van het bekostigingsstelsel – vaak eveneens slecht geselecteerd.
Hoe breder de stroom – nu nog breder geworden door de economische recessie – hoe moeilijker de opleidingen het krijgen en ik kan me niet voorstellen dat ‘onderwijs op maat’ dan haalbaar is.
Het hoger onderwijs vraagt, uiteraard, om meer geld maar dat alleen biedt geen oplossing. Hoewel, als Plasterk het over het Amerikaanse model heeft zou hij ook moeten vermelden dat de studiekosten voor de student daar in belangrijke mate gerelateerd zijn aan kwaliteit en niveau van de opleiding. Ook zou hij moeten erkennen dat beter hoger onderwijs voor velen, ook al wordt het stelsel gewijzigd, alleen mogelijk is wanneer er beter geselecteerd wordt, hetzij door het middelbaar onderwijs, hetzij aan de poort van het hoger onderwijs.
Plasterk zou dit best kunnen weten want al in 1971 werd door de minister van Onderwijs een commissie ingesteld die juist deze problematiek moest bestuderen. Het rapport ‘Selectie in en voor het hoger onderwijs’ (1972), geschreven door prof.dr. A.D. de Groot, gaf en geeft een duidelijk overzicht van de problemen en mogelijke oplossingen, met ruime verwijzing naar buitenlandse voorbeelden, inclusief het Californische model.
Het is evenwel niet waarschijnlijk dat dhr Plasterk, in de Tweede Kamer wel de minister van Feest genoemd, de tijd vindt om zich werkelijk in de materie te verdiepen. Hij heeft wel wat anders aan zijn hoofd.

Cornelis Verhage