Topwetenschapper vertrekt bij ‘wetenschap verwaarlozende’ TU Delft

Onderstaande artikelen komen uit de NRC en de Volkskrant van 9 en 10 maart 2007.
==============================================
Toponderzoeker weg bij TU Delft om te licht beleid

De prominente hoogleraar René de Borst verlaat de Technische Universiteit Delft omdat die zich volgens hem te veel richt op projecten die het goed doen in de publiciteit. Een daarvan is de Superbus van Wubbo Ockels.

De Borst gaat per 1 mei aan de slag bij de TU Eindhoven. Hij heeft negentien jaar in Delft gewerkt en was een van de twee Delftse winnaars van de Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke prijs in Nederland.

Volgens De Borst lijken pr-overwegingen in Delft de wetenschap te gaan overheersen. ‘Dat is een keuze, en die respecteer ik. Maar het is niet mijn keuze. Ik voel me hier steeds minder thuis.’

Rector magnificus Jacob Fokkema zegt ‘verrast’ en ’teleurgesteld’ te zijn door het vertrek van De Borst. ‘Heel jammer. Ik deel zijn inzichten niet. We hebben als universiteit ook een taak om studenten te werven.’
================================
‘Te veel aandacht voor Superbus’

René de Borst, hoogleraar lucht en ruimtevaart van de Technische Universiteit (TU) Delft, stapt op, mede uit onvrede met het beleid van zijn universiteit. Hij vindt dat er in Delft te veel aandacht is voor projecten die de publiciteit halen, zoals de Superbus van Wubbo Ockels en ‘Nuna’, het door zonneënergie aangedreven wagen dat meerdere keren de World Solar Challenge in Australië won. Daardoor komt het fundamentele wetenschappelijk onderzoek in het gedrang, vindt De Borst. Hij begint 1 mei als decaan aan de Universiteit Eindhoven, bij de faculteit Werktuigbouwkunde. De Borst, winnaar van de Spinoza premie, de belangrijkste prijs op het gebied van wetenschappelijk onderzoek in Nederland, blijft zich bezighouden met onderzoek.

De Borst zegt de afgelopen jaren geregeld te hebben gesproken met het College van Bestuur over zijn bedenkingen bij het beleid, ook over het feit dat er decanen werden benoemd die niet “uit het vakgebied” komen. Een ander punt voor De Borst is dat er met interne kritiek van hoogleraar Ingo Hansen op het Superbus-project, niet voldoende is gedaan. De Borst heeft ook “bedenkingen bij de zwaarte van het wetenschappelijk gehalte van het onderzoek van Wubbo Ockels, maar dat is geen aanleiding voor mijn vertrek”.

De TU Delft betreurt het vertrek van De Borst, zo zegt voorzitter van het college van bestuur Hans van Luijk. Hij zegt zelf verantwoordelijk te zijn voor het beleid om meer aandacht te geven aan publiciteitsterke projecten. “Daarmee kan je de maatschappij en de jeugd laten zien wat je met allerlei technische ontwikkelingen in de praktijk kan doen.” Geen luxe, vindt Van Luijk, in een tijd waarin “de instroom van studenten op technische faculteiten terugloopt, en het maatschappelijk draagvlak afneemt”.

Van Luijk ontkent echter dat daardoor het fundamenteel onderzoek minder aandacht krijgt dan zou moeten. “Nuna is een studentenproject en Superbus is toegepast onderzoek. We krijgen daar ook externe subsidie voor. Het kost de universiteit amper een procent van het budget.”

Ook de kritiek dat er te weinig discussie is over Superbus, weerspreekt Van Luijk. “Er is nu een dialoog gaande tussen Ockels en Hansen. Maar die moet je niet in de media willen voeren.”
====================================
Bij TU Delft lijkt discussiëren over de Superbus ongewenst

Volgens vertrekkend hoogleraar numerieke mechanica René de Borst is het iets van de laatste drie jaar. De TU Delft steekt steeds meer energie in publicitair aantrekkelijke projecten.

Het wagentje Nuna, dat een paar keer een zonnerace won in Australië. De eenpersoonsonderzeeër Wasub, die wedstrijden won in de Verenigde Staten. Het robotvliegtuigje Delfly, dat als ‘beste buitenbeentje’ uit de bus kwam tijdens de eerste Amerikaans-Europese wedstrijd voor onbemande minivliegtuigjes in Duitsland.

De Borst: ‘Het gebeurt meer dan mij lief is. De wetenschap wordt verwaarloosd. Eens keert dit zich als een boemerang tegen je.’

Koploper in media-aandacht is de Superbus van Wubbo Ockels. Dit voertuig – een kruising tussen race-auto, zonnewagen en touringcar – rijdt nog niet, maar werd al uitgebreid bewierookt door onder meer De Telegraaf en CNN.

Mede dankzij dat publiciteitsoffensief kreeg het ‘duurzame innovatieve vervoermiddel’ 7 miljoen euro subsidie van toenmalig minister Peijs van Verkeer en Waterstaat. Het geld is bedoeld voor een protoype dat in 2008 naar Peking moet rijden.

De bus heeft de steun van het Delftse college van bestuur. ‘Maar het zijn dit soort projecten waarbij je wetenschappelijke vraagtekens kunt zetten’, zegt De Borst. Ook vraagt hij zich af of de discussie daarover wel zuiver is gevoerd.

Want toen de eveneens Delftse hoogleraar Ingo Hansen afgelopen najaar in het rapport Valkuilen voor de Superbus de zwakke punten van de bus op een rijtje zette, brak er een kleine rel uit. De universiteit organiseerde een workshop om de betrokken hoogleraren van gedachten te laten wisselen.

Hoewel zijn argumenten toen niet zijn weerlegd, houdt Hansen zich sindsdien rustig. ‘Ik merkte dat het ongewoon was om een collega te bekritiseren.’

Juist daarover is De Borst ontstemd. ‘Zo’n discussie moet in de volledige openbaarheid gebeuren. Dat is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van een universiteit. We zijn geen bedrijf dat zaken uit pr-overwegingen stilhoudt.’

De Borst stuurde met twee collega’s een brief naar het bestuurscollege. Ondanks het gesprek dat daarop volgde concludeert De Borst nu dat ‘hij niet verwacht dat het college de huidige tendensen terugdraait’. Volgens rector magnificus Jacob Fokkema is de discussie over de Superbus wel in ‘alle openheid’ gevoerd.
===============================
Is wetenschap te jofel geworden?

Wetenschapper René de Borst vertrekt bij de TU Delft omdat die uit pr-overwegingen te frivool onderzoek doet. Mag onderzoek publiek aanspreken?

Frits van Oostrom, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen:

‘René de Borst is een heel goede wetenschapper, en hij probeert zo dicht mogelijk bij de ziel van de universiteit te blijven. Maar de rector van de universiteit, Fokkema, is ook zo iemand. Die gaat echt niet voor goedkoop publicitair effect. Zoals bij zo veel dingen is het een kwestie van balans.

‘Ik neem een voorbeeld dat ik beter kan overzien: Maarten van Rossum. Die is buitengewoon hoogleraar geschiedenis in Utrecht. Hij gaat misschien wel eens wat verder dan wetenschappelijk verantwoord is. Noem hem een linksbuiten. Dat geluid moet niet overheersend worden, maar het is wel goed om zulke mensen erbij te hebben. De universiteit is groot genoeg.’

Ben Droste, decaan van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van de TU Delft:

‘De resultaten spreken voor zich. Onze faculteit trok vorig jaar de meeste eerstejaars van Delft. Het aantal hoogleraren is de afgelopen jaren gestegen. Dit beleid werkt.’

Jeroen van Eijndhoven, bestuurslid van de studievereniging Leonardo da Vinci aan de TU Delft:

”Het gaat niet zo goed met de bètastudies in Nederland. Ik denk dat het geen kwaad kan om iets meer geld te steken in de pr. Je moet een goede balans vinden, en ik heb het gevoel dat die bij ons is gevonden. Toen ik zelf nog op zoek was naar een studie, was ik impressed door dat zonnewagentje op de open dag, de Nuna. En ze hadden onze Starfighter naar buiten gerold. Dat speelde bij mij wel een rol.’

Minister Plasterk van Onderwijs:

‘Ik schrok van het nieuws en voornamelijk van de motivatie van De Borst. Ik ga de kwestie met hem bespreken.’

Peter van Dam, woordvoerder Technische Universiteit Eindhoven:

‘De TU Delft is misschien iets meer outgoing dan de TU Eindhoven. Delft richt zich meer op het oplossen van grote maatschappelijke problemen, wij op hightech. Ook wij doen dingen om techniek onder de aandacht te brengen bij jongeren, bijvoorbeeld met een wetenschapscircus.’

Rolf Schreuder, woordvoerder Platform Bèta Techniek:

‘Voor veel studenten en leerlingen is de maatschappelijke relevantie belangrijk, de context en toepasbaarheid van onderzoek. Wetenschap om de wetenschap is super belangrijk, maar leerlingen vragen zich af waarop het betrekking heeft. Het is niet verkeerd om een mogelijke toepassing van een onderzoek te laten zien.’

Sijbolt Noorda, voorzitter van universiteitenvereniging VSNU:

‘Het is voor het eerst dat ik dit bezwaar hoor. De Borst moet blij zijn dat de universiteit moeite doet om te laten zien hoe spannend het is om techniek te bestuderen. Projecten zoals de Superbus schaden andere onderzoeken niet.

‘Er is De Borst geen strobreed in de weg gelegd om te doen wat hij wil doen en hij wordt buitengewoon gewaardeerd. Misschien wilde hij gewoon iets anders, maar de gegeven reden lijkt me in dit geval geen overtuigend argument.’
======================================================