door Karin den Heijer, docent wiskunde aan het Erasmiaans Gymnasium Rotterdam en bestuurslid BON

“De iPad is geen doel maar een middel. Door de iPad effectief in te zetten, komt er ruimte voor leraren om zich te specialiseren. Bovendien kunnen de groepen kleiner worden gemaakt, waardoor er meer aandacht gegeven kan worden aan leerlingen.” Aan het woord is Maurice de Hond, initiatiefnemer van de oprichting van inmiddels veertig iPad-scholen. Tijdens het symposium van BON op 16 april legde hij het concept uit aan het publiek.

Enkele weken daarvoor heb ik samen met BON-lid en docent wiskunde Frans van Haandel een bezoek gebracht aan een van deze scholen. Bij dezen een verslag.

Het is een rustige woensdagochtend als wij de rondleiding krijgen. De sfeer is op de school is ontspannen. Ik zie kinderen van verschillende soorten en maten in de lokalen zitten. De organisatie van de school lijkt een combinatie van een buitenschoolse opvang en een middelbare school. In elk lokaal is een groep van ongeveer twintig leerlingen – niet per se van dezelfde leeftijd – bezig met een eigen programma. Na elk uur wisselen leerlingen van lokaal. Maurice de Hond laat me op zijn iPad een schema zien. Het lijkt op een controlepaneel in een fabriek. Daar waar in de fabriek de druk en de temperatuur in een bepaalde reactor is af te lezen, zie ik vrolijke plaatjes waar je kunt zien welk kind waar met wat bezig is. Op deze wijze kan er gedifferentieerd worden: niet binnen de les, maar binnen programma’s van de leerlingen. De leraar geeft klassikale instructie, de leerling verwerkt de lesstof zelfstandig. In de stilteruimtes kan geoefend worden. De resultaten van de leerlingen zijn terug te vinden in het controlepaneel. Eens in de zes weken is er een voortgangsgesprek tussen leraar, leerling en ouders en wordt er samen rooster voor de komende zes weken ontworpen.

Technologie wordt hier ingezet als organisatorisch middel. Bovendien wordt ICT gebruikt om routinematige handelingen van de leraar over te nemen. Het resultaat is: weinig nakijkwerk, kleinere klassen en een persoonlijke benadering van de leerling. Elke leraar heeft een specialisatie, zoals rekenen of taal. Er is op deze school een grote rol voor de leerkracht. Ik vind het bijzonder wat Maurice de Hond voor elkaar heeft gekregen. Het is erg verfrissend.

Er is ook een ‘maar’. Een apparaat mag nooit een handlanger zijn voor het uitvoeren van een ideologie, zoals het procesgericht leren. Als ik Maurice de Hond hoor praten, lijkt het alsof hij verder wil gaan dan alleen een school organiseren. Hij begeeft zich hiermee op het terrein van de vakinhoud (‘leren rekenen met wortels is achterhaald’) en de didactiek (‘laat kinderen zelf op internet informatie zoeken over medeklinkers’). En dat hoort niet.

Want persoonlijke voorkeuren over het ‘wat’ mogen niet leidend zijn. Steeds vaker zie ik leerlingen tijdens mijn les studeren voor een toelatingsexamen. Dit is een teken dat het funderende onderwijs niet meer goed aansluit op het vervolgonderwijs. Laten we de lijnen tussen voorgezet onderwijs en het vervolgonderwijs herstellen. Vervolgopleidingen zouden een grotere stem moeten krijgen in het bepalen van de vakinhoud van het curriculum. En hoe creatief Maurice ook mag zijn, het ‘hoe’ is van de leraar. Leraren horen de wijze te bepalen waarop zij lesgeven. Ook de wetenschap zegt iets over didactiek: zelfontdekkend leren werkt niet.

Ik ben blij dat Maurice de boel eens heeft afgestoft. Hij krijgt een dik compliment. Maar wat betreft didactische en vakinhoudelijke veranderingen zou hij iets bescheidener mogen zijn. Experimenteer, maar met mate. Al met al: verfrissend met een bittertje.